Tedere en onverwachte liefde

Liefdespijlen en wederzijdse liefde

Opgewekt door enkele dauwdruppels en geholpen door een paar vroege regendruppels vonden twee huisjesslakken elkaar vanmorgen op mijn slaapmatje. ’s Nachts slaap ik gewoon alleen binnen in mijn bed. Maar bij het wakker worden verplaats ik mij graag naar het zonneterras in mijn tuin. De twee vrijende slakken heb ik tussen mijn kuipplanten gelegd. En tegen de middag ontdekte ik dat de innige verstrengeling van deze twee slakken gewoon blijft doorgaan.

Het eten van de wijngaardslakken vind ik niets. De knoflookboter waarin de slakken zwemmen en het bijbehorende sausje bepalen volgens mij vooral de smaak. Ik ben dan ook geen kenner en dier eet ik ook  al enige tijd niet meer. Dit gerecht is voor mij zeker geen aanrader. Maar het liefdesleven van de slak vind ik wel een mooi verhaal!

De snelheid van een slak is spreekwoordelijk. Misschien hebben ze daarom zowel de mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen. Dit wordt tweeslachtig of hermafrodiet genoemd. Er zijn geen vrouwtjes en mannetjes. Bij een ontmoeting kunnen ze elkaar wederzijds bevruchten. Naast een dubbel paar geslachtsorganen heeft de wijngaardslak verschillende hulporganen die de bevruchting ondersteunen. Uit hun winterslaap komend begint de voortplantingstijd. Mei, juni en juli zijn hun maanden van romantiek.

Tijdens de paring is één dier passief, het andere exemplaar is actief en brengt zaadcellen in het lichaam van de partner. De eigenlijke paring vindt plaats door de penis met de vagina te verbinden, waarna de spermatozoïden in een spermatofoor of spermapakketje worden afgegeven. De paring bestaat uit verschillende stappen. Eerst omstrengelen de slakken elkaar waarbij de koppen omhoog worden gehouden en de slakken elkaar met de tentakels aftasten. Vervolgens wordt door de ene slak de liefdespijl in de voet van de andere slak gestoken, hierbij worden hormonen afgegeven waardoor de ontvanger gestimuleerd wordt te paren. De slakken stimuleren elkaar verder door de geslachtsopeningen of gonoporieën tegen elkaar te houden. Waarna de lichamen tegen elkaar gedraaid worden. De penis van de ene slak komt in contact met de vagina van de partner. Nu wordt een spermatofoor overgebracht, dit kan vier tot zeven minuten duren. Ten slotte wordt de penis teruggetrokken, maar de slakken kunnen nog uren aan elkaar gehecht blijven. Nadat de ene slak bevrucht is, worden de rollen vaak omgedraaid en vindt dus wederzijdse bevruchting plaats.

De eitjes van de wijngaardslak zijn wit van kleur en rond van vorm, ze worden beschermd door een dunne kalkschaal. Een ei is ongeveer 6 millimeter in doorsnede en ongeveer 0,1 tot 0,2 gram zwaar. Net als andere slakken die het water hebben verlaten bevatten de eieren een relatief grote dooier. De dooier voorziet de embryonale stadia van de slak van voedsel maar is tevens de enige waterbron. De embryo’s kunnen goed tegen drogere omstandigheden en overleven enige mate van uitdroging.

De eitjes worden in kleine holletjes afgezet die door de slak worden gegraven. Hierbij wordt een fles-vormig hol gemaakt dat in doorsnede een bolvorm heeft maar een nauwe opening heeft aan de bovenzijde. Het afzetten van de eitjes is een langdurige bezigheid; de slak kan er meer dan 20 uur over doen. Nadat een nest gevuld is kruipt de slak eroverheen om de ingang te verbergen.

De eitjes komen afhankelijk van de omgevingstemperatuur en luchtvochtigheid na drie tot vier weken uit. De pasgeboren slakjes blijven minstens een week in het hol waar ze leven van de lege eierschalen. Af en toe wordt ook een ei gegeten waarin zich een embryo bevindt. De kleine slakjes hebben een groot aantal predators (vijanden) waardoor de meeste exemplaren binnen korte tijd worden opgegeten. Mensen met een slakkenplaag in hun tuin kunnen versteld staan van het aantal gravende, kruipende en vliegende slakkenliefhebbers.

De schelp van de jonge slakken wordt als ze ouder worden steeds dikker en naarmate het huisje groeit is het moeilijker te kraken door predators. Exemplaren die al meerdere overwinteringen hebben doorgemaakt hebben al een veel grotere overlevingskans dan de pasgeboren dieren. De groei van de schelp is afhankelijk van de weersomstandigheden. Als het aanhoudend ongunstig weer is kan er niet naar voedsel gezocht worden. Ook moet de wijngaardslak over een kalkrijke omgeving beschikken om het huisje volledig te kunnen ontwikkelen. Het gewicht van het huisje van een volwassen exemplaar bedraagt ongeveer een derde van het totale lichaamsgewicht.

Leuk is dat de wijngaardslak net als bij bomen een soort jaarringen maakt. Met 2 tot 3 jaarringen zijn de volwassen, geslachtsrijpe wijngaardslakken te herkennen. In Nederland staat de wijngaardslak op de Rode Lijst beschermde diersoorten van de Flora- en Fauna Wet. Dat betekent dat levende, maar ook de dode dieren (lege schelpen) voor geen enkel doel in Nederland mogen worden verzameld en/of verhandeld.

Na dit opvallende liefdesverhaal van slakken en de duidelijke wettelijke bepalingen  begrijpen jullie waarom ik het parende stel uit mijn tuin rustig verder heb laten seksen.