Tuva, een kwetsbare taal

In een boek over kwetsbare talen lees ik over het Tuvaans. Via Paul Pena en de documentaire Genghis Blues hoorde ik eerder Tuvaanse boventoonzang, ook keelzang genoemd.

Het keelzingen (Tuvaans: khoцmei), een vorm van zingen waarbij lage tonen worden voortgebracht en tegelijkertijd ook zeer hoge fluitende tonen, waardoor boventonen ontstaan en er dus meerdere aparte tonen (2 of 3) tegelijkertijd worden voortgebracht.

Onverstaanbaar voor mij maar prachtig om te horen. Tuvaans spreekt men natuurlijk in Tuva. Maar zoals wel vaker spelen grenzen een vervelende rol bij deze taal. Op de grens van het oude Sovjet rijk, West Siberië, Mongolië en China leven de Tuvanen. Het zijn Tibetaanse boeddhisten maar hun taal is verwant aan het Turks.
Uranium, goud, haliet of steenzout, steenkool en asbest in de bodem maakte dat zowel Rusland als China interesse hebben in het gebied. Voor de Chinezen ook een reden om het geloof te verbieden. En voor de Russen om de Turkse Taal te verbieden. De oorspronkelijke folklore van de Tuvanen verdwijnt hierdoor langzaam.
In de documentaire Genghis Blues is op een mooie manier het leven en het zingen van de Tuvanen vastgelegd. De reis van de blinde Kaap Verdiaan Paul Pena naar Tuva vind ik imponerend.
De hoofdstad van Tuva, Khem Beldiri betekent “samenvloeiing van rivieren”. Nu wordt de hoofdstad  Kyzyl-Khoto genoemd. Tuvaans voor rood en in het Mongools stad. Afgekort gebruikt men nu vooral Kyzyl. In deze stad staat een obelisk met als opschrift Azianyng Tovu. Dit betekent “Centrum van Azië”. Het geografische centrum van Azië is Tuva niet. Wel is Tuva gevormd door invloeden uit verschillende regio’s van Azië.
De onderstaande linken zijn de moeite waard:

http://www.paulpena.com/index.html

http://www.genghisblues.com/

https://nl.wikipedia.org/wiki/Tuva