Een dijk van een dijk

Ooit leerde ik over zomer- en winterdijken langs de grote rivieren. Daarna ontdekte ik dat eerste rivierdijken haaks op de stroomrichting stonden. Nu liggen de rivierdijken evenwijdig aan de stroomrichting. Soms heeft een dijkdoorbraak voor een wiel of kolk gezorgd. En maakt de nieuwe herstelde dijk een kronkel.

Zeedijken zijn anders. Het achterliggende land moet beschermd worden. Voor de beschermdijken liggen vaak ook nog landaanwinningsprojecten. Deze kwelders kunnen een beetje golfslag opvangen. Maar zullen bij een  storm snel weggeslagen worden.

Nu met al het rumoer over klimaatverandering en de daarbij komende stijging van de zeewaterspiegel moet er weer nagedacht worden over de zeedijken. De Deltawerken van de watersnoodramp schijnen toch nog niet afdoende te zijn. De Bijlmermeer ligt echt onder de huidige zeewaterspiegel. Dus ook voor mij is een goede zeewering belangrijk.

In een wetenschappelijke publicatie lees ik over een nieuwe groene, natuurlijk zeedijk.

Traditionele dijk

De traditionele deltadijk bestaat uit een zandlichaam bedekt met een met gras begroeide laag klei. Aan de Waddenzeekant zorgen asfalt en steenbekleding er voor dat de dijken de kracht van de golven kunnen weerstaan. De graslaag aan de binnenkant van de dijk moet bestand zijn tegen overslaande golven. Het talud van de traditionele dijk heeft aan de zeezijde een helling van 1:4 en aan de landkant een van 1:3. Bij het zoeken naar nieuwe dijkconcepten zijn de verschillende veiligheidseisen gekoppeld aan mogelijkheden om de natuur- en landschapswaarden van het waddengebied te versterken.

Brede groene dijk

De brede groene dijk is een veelbelovend concept dat al op grote schaal in Duitsland, o.a. in het Duitse deel van de Dollard, wordt toegepast. Deze dijken hebben een flauw buitentalud (helling 1:7). In normale omstandigheden dempen de Dollardkwelders die voor de dijk liggen de golven. Alleen bij verhoogde waterstanden tijdens stormachtige omstandigheden (hooguit enkele tientallen malen per jaar) bereiken de dan al enigszins gedempte golven de dijk. Een voldoende hoge dijk met een flauw buitentalud en een goed onderhouden grasmat en een dikke kleilaag kan deze kortstondige golfaanval zonder noemenswaardige schade weerstaan. Bij een voldoende brede kwelder en een flauw buitentalud is dus een harde bekleding overbodig.

Een dijk van een dijk wordt op deze manier meer een natuurlijk onderdeel van het landschap.

http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0264837716300904

Tuinierende wormen
Het eerste gevaar komt uit de grond. Veelkleurige zeeduizendpoten stoppen de harde graszaden diep weg in de kwelderbodem en laten ze daar ontkiemen voordat ze de sappige plantjes opeten. Je zou kunnen spreken over een zogenoemd superfooddieet van kiemplantjes. Deze wormen leven in gangen in het sediment van wadplaten en schorren en is een opportunistische alleseter. Vanuit het perspectief van de worm is het logisch dat ze zelf kiemplanten gaan verbouwen. Zeeduizendpoten die de zelf verbouwde kiemplantjes eten worden namelijk 20% zwaarder dan wormen die harde, ongekiemde zaden verorberen.

Dit betekent dat veel graszaden geen kans krijgen om uit te groeien tot planten die de kwelder – en de achterliggende dijk – beschermen tegen golven. Voor een gezonde kweldervegetatie moeten de zaden precies op de juiste diepte liggen. Niet te ondiep (waardoor ze wegspoelen) en niet te diep (waardoor ze niet ontkiemen).

Klimaatverandering
Maar ook klimaatverandering is een gevaar. Dit heeft ermee te maken dat golven sterker worden. Enkele dagen geleden werd al bekend dat grote overstromingen normaal dreigen te worden in Europa. “De kieming van voldoende zaad van kwelderplanten is de sleutel tot de groei van het kwelderareaal,” reageert onderzoeker Zhu. “Dit zal waarschijnlijk in de toekomst moeilijker worden, want de stijgende zeespiegel en in aantal en sterkte toenemende stormen zullen de golferosie op wadplaten doen toenemen. Dit vermindert op de lange termijn de betrouwbaarheid van kwelders als natuurlijke manier van kustbescherming tegen stormen.”