Het windrecht is het recht om een molen te laten draaien. Dit recht behoorde in vroeger tijden tot de regalia, de rechten die meestal in handen waren van de landheer. Alleen hij had het recht van windvang wat wil zeggen dat alleen de heer gerechtigd was een molen te laten bouwen met het recht de wind te ‘vangen’. Het recht van de wind werd tegen gunsten en diensten ook wel beleend. Molenaars konden tegen betaling van een jaarlijks bedrag, het zogenaamde windgeld, dit recht pachten. Veelal werd de molen dan ook doorverpacht; in Nederland verkreeg de molenaar dan een windbrief. Het windrecht was een onderdeel van het feodale recht.
Een feodaal windrecht bestond niet overal in Nederland. In de noordelijke provincies (Friesland, Groningen, Drenthe) en enkele Hollandse steden en dorpen (Enkhuizen, Hoorn, Assendelft, Gouda) was het oorspronkelijk iedereen toegestaan een windmolen te bouwen.
Een belangrijk gevolg van het windrecht was dat het niemand was toegestaan in de buurt van de molen iets te bouwen of op te richten wat voor windbelemmering zou kunnen zorgen.
Dit is een persoonlijke selectie uit het lemma “Windrecht” van wikipedia.
Nieuwe molens met oude molens vergelijken geeft nu nog allerlei discussies.
Maar ik vraag mij dan af hoe er over nog eens 500 jaar naar windmolens wordt gekeken ….
Blogger uit Amsterdam-ZuidOost 
Ik had iets anders begrepen onder ‘windrechten’ .
LikeGeliked door 4 people
Iemand de wind uit de wieken nemen.
LikeGeliked door 2 people
Zeer interessant !
LikeGeliked door 1 persoon
Dat vraag ik me ook af. Misschien zijn de windmolens en de windrechten dan al lang vervangen door nieuwere technieken. Misschien waait er dan een totaal andere wind?
Windstille ochtendgroet.
LikeGeliked door 1 persoon
mogge Rob
ja hoe zal dat zijn over 500 jaar
het is nu al niet meer zo als het was
in de oude tijd werden molens hier en daar gebouwd
nu zetten ze honderden bij elkaar en is het een vreselijk gezicht 😦
zonnige en windstille groet
LikeGeliked door 1 persoon
Ik zie liever de nieuwe windmolens dan rokende schoorsteenpijpen …
Vrolijke groet,
LikeGeliked door 1 persoon
ja maar als er een 100 voor je neus staan , waar nu vrij uitzicht over het IJselmeer is 😦
ik liep gister in de duinen , en zag die troep van de hoogovens , dat is zeker ook geen goede zaak
die windmolen parken worden door groot kapitaal uit de grond gestampt , maar of de kosten er voor ooit aan stroom worden terug verdient , niemand die het weet
vrolijke groet terug
LikeGeliked door 2 people
Ik bezit een winddeel van het Rode Hert bij Culemborg.
Nu denk ik aan zonnepanelen op mijn dak.
De Hoogovens op stroom zou heel wat stank laten verdwijnen.
Duurzame groet.
LikeGeliked door 1 persoon
Windrecht verpachten. Dat ligt niet zo ver van het het adem- en zonrecht. Dagobert Duck zal naar dit soort voorbeelden zijn bedacht.
LikeGeliked door 2 people
Over zonrecht kom ik nog eens terug.
Ademrecht is nieuw voor mij.
Maar daar ga ik over nadenken.
Duurzame groet,
LikeGeliked door 1 persoon
Lang geleden las ik het bij Dagobert. Hij wilde ook dat men niet zo vaak door zijn ramen keek: daar sleet het glas van. ☻
LikeGeliked door 1 persoon
Die Dagobert …..
Vrolijke groet,
LikeGeliked door 1 persoon
Als tien jarige ooit een sf boek gelezen waarin men moest betalen voor de lucht die men gebruikte.
LikeGeliked door 1 persoon
Ik kom erop terug.
Ademrecht …
LikeLike
windrechten.. dar steek ik wat van op Rob
groeten
LikeGeliked door 1 persoon
Eerst eens even kijken wat mijn zonnepanelen doen…
LikeGeliked door 1 persoon
Spreiding, net al bij beleggen, lijkt een goede oplossing.
Duurzame groet,
LikeLike
Nooit geweten Rob, interessant hoor.
LikeLike
Klopt, in Akersloot staat ook een molen waar niet omheen gebouwd mag worden wegens windbelemmering
LikeGeliked door 1 persoon
Ha hier in het dorp volop aanwezig…gevecht om een bedrijfshal en de molenaar 😉
Groetjes
LikeGeliked door 1 persoon
Laat jij weten hoe het afloopt?
Vrolijke groet,
LikeLike
Dat gaat vast een lange adem kwestie worden 😉
LikeLike
Laat je de molenaar mijn blogpost lezen?
Vriendelijke groet,
LikeGeliked door 1 persoon
Denk dat die zelf heel goed op de hoogte is…
LikeGeliked door 1 persoon
ik krijg dat wat ik zie nooit zo op de foto als ik het zie hihi
maar ben tevreden over mijn opnamen weer hoor
zal wel weer commentaar krijgen , zoals de horizon is scheef , ja natuurlijk is die dat , de aarde is toch rond 🙂
fijne middag groet
LikeGeliked door 1 persoon
Met hoeveel recht ik er misschien op heb, het wordt hier niks met de wind. Maar we denken wel serieus na over de aanschaf van zonnepanelen.
LikeGeliked door 1 persoon
Ik wens jullie een zonnige toekomst.
Duurzame groet,
LikeGeliked door 1 persoon
Ik krijg hier een winderig gevoel van.
LikeGeliked door 1 persoon
Een reactie die ik van Thomas Pannenkoek zou verwachten ….
Vrolijke groet,
LikeGeliked door 2 people
We wonen nu eenmaal niet zo heel ver van elkaar.
LikeGeliked door 1 persoon
Dat was ook mijn eerste verklaring.
Vrolijke geoet,
LikeGeliked door 1 persoon
Ik was nochtans van plan in 2019 mijn leven te beteren, maar jij stak daar weer een winderig stokje voor!
LikeGeliked door 1 persoon
Terwijl ik telkens weer geniet van jouw reacties.
Vrolijke groet,
LikeGeliked door 1 persoon
Dat is dan wederzijds, Rob!
LikeGeliked door 1 persoon
Een heel interessante vraag, dat laatste.
LikeGeliked door 1 persoon
Dis ’n interessante stukkie geskiedenis, Rob. Ek het nog nooit hiervan gehoor nie.
LikeGeliked door 1 persoon
Hebben jullie geen molens?
Nieuwsgierige groet,
LikeGeliked door 1 persoon
Die enigste windmeul wat nog bestaan in Suid-Afrika is Mostert se Meul https://af.wikipedia.org/wiki/Mostert_se_meul
Hier en daar is nog ’n watermeul, maar dit is gestoureerde monumente. Ons graan word op groot skaal verwerk in die streke waar graan groei.
LikeLike
Vandaar dat op sommige plaatsen veel meer molens staan.
LikeGeliked door 1 persoon
Ik woon heel dicht bij Kinderdijk met zijn molens maar hier had ik nog nooit van gehoord. Wat grappig. Momenteel komen er natuurlijk heel andere windmolens en denk dat dit recht inmiddels wel vervallen is.
LikeGeliked door 1 persoon
ik hoop dat het recht inmiddels nog lang niet vervallen is, en ik weet bijna zeker dat de molens bij Kinderdijk alle rechten hebben, en dat daar geen molenaar meer bijkomt.
Er bestaat een raar soort wens om gelijkheid: als ik als bijstandtrekker niet in een windmolen kan investeren, mag dat een kapitaalkrachtige molenaar ook niet. Terwijl een bijstandstrekker ook het initiatief kan nemen tot een cooperatieve molen. Dat is wat in Kinderdijk ooit is gebeurd en gelukkig maar!
Die rare gelijkheidheidswens die ik hierboven noemde heeft alle particuliere initiatief bv in Cuba helemaal doodgeslagen, ga eens kijken, een regelrechte ramp is het wat je daar aantreft.
LikeGeliked door 2 people
Wat een leuke weetjes. Had daar nog nooit van gehoord van molenrechten. Recht op de wind, eigenlijk wel grappig. Van mij mogen ze soms de wind allemaal hebben hoor. 😉
LikeGeliked door 1 persoon
ik vind die windrechten heel erg logisch, veel logischer dan de windhandel.
LikeGeliked door 1 persoon
Het zal wel een goed doel dienen, maar vind die nieuwe molens zo lelijk. Fijne dag Rob!
LikeGeliked door 1 persoon
Windrecht, sorry, moest er even bij glimlachen.
Ook lucht in je autobanden is niet gratis meer.
LikeGeliked door 1 persoon
Aan een luchtstroom kun je geld verdienen, aan een waterstroom, bv in een bevaarbare rivier ook. Je kan overwegen een kanaal te graven van hier naar daar. Of een spoorlijn aan te leggen van hier naar daar. Logisch is dat degeen die daarin investeert, niet wil dat er vlak naast hem nog een kanaal wordt aangelegd. Dit soort infrastrukturele werken hebben invloeden op grotere gebieden dan van een enkele molen, waardoor overheidsinvloed noodzakelijk is. Als er in het noorden van het land gebieden zijn waar geen windrechten zijn, is dat te vergelijken met de mogelijkheid dat iemand een afslag van de Rijn over zijn land maakt.
De molens aan de kinderdijk zijn heel speciale molens, want draaien de polder droog. Nogal een gemeenschappelijk belang. Een prachtige organisatie in Nederland sinds 1194, de waterschappen regelen de afweging van de belangen van de ingelanden van de ene en de andere polder. Heel erg logisch, met vastgelegde rechten.en plichten..
LikeGeliked door 1 persoon
Hoe het dan zal gaan, weten we natuurlijk niet. Maar al je de technische ontwikkeling van de laatste 100 jaar bekijkt en er dan nog 500 jaar bij optelt, dan zullen we inmiddels wel heel wat andere krachten hebben aangeboord. Maar voor nu is de windmolen helemaal terug en een forse verbetering t.o.v. de kolengestookte centrales etc.
Interessante informatie. Ik wist eigenlijk helemaal niets van windrechten etc.
LikeGeliked door 1 persoon
Interessant stukje Rob. Hier stikt het van de windmolens. Ik heb een foto´s van ze gemaakt, in het sneeuwlandschap van de afgelopen dagen. Daarop vind ik ze bijna mooi; witte staken in het witte landschap met een geweldig licht. Zo probeer ik vrede met ze te sluiten want eigenlijk vind ik zoveel tegelijk storend. Maar wat je zegt: beter dan schoorstenen 🙂
LikeGeliked door 1 persoon
Dan hier een wat verlate reactie
Dat om de vele onjuistheden, ook hier dus, die over dit onderwerp geschreven worden
En die ook nog stug worden volgehouden. Terwijl de historie toch zo helder en duidelijk is.
Maar :, Het Windrecht” en ‘Recht op windvang’ zijn twee totaal verschillende dingen.
Het windrecht, dat behoorde tot de zgn Heerlijke rechten van een Heerlijkheid. En werd alleen van particuliere molens geheven, dus niet van de watermolens.
Het was niet anders dan een belasting, dat om de wind te gebruiken, en beslist zonder dat het verder enig recht gaf op windvang. Het moest ieder jaar betaald worden
Maar recht op windvang kon niet binnen een Heerlijkheid verkregen worden.
Zelfs polders hadden dat recht niet voor hun watermolens
Dat was alleen verkrijgbaar bij de Staten van Holland en -West Friesland, , dat bij aangetoonde noodzaak . Dat zgn. Octrooi gold dan voor watermolens in een bepaald gebied. Hier b.v. sinds 30 mei 1724 (Brandwijk, Molenaarsgraaf plus polder Gijbeland en polder Zevenhoven)
Echter alleen voor bomen en struiken, niet voor gebouwen.
En bij de instelling daarvan werd er altijd verplicht schade vergoeding aan de eigenaren gegeven die met beperkingen te maken kregen. Afgifte van een dergelijk Octrooi was alleen bij gebleken algemeen belang
Korenmolens e.d. kregen dat niet en hadden in Holland dan ook beslist geen recht op windvang in vorige eeuwen .Ook in de stad kon een middenstander geen molen bouwen en vervolgens de omgeving verbieden iets te bouwen of een boom te planten.
Ieder die het anders beweerd kan fotokopie van originele archiefstukken toe gestuurd krijgen.
Zelf woon ik naast een korenmolen en binnen de circel van 2 nu afgebroken watermolens.
Een voorvader was korenmolenaar ,en een watermolen in Kinderdijk (no. 4 van de Nederwaard) was naar een andere voorvader genoemd
Reacties zijn welkom
LikeGeliked door 1 persoon
Dank voor deze uitgebreide reactie.
Ik begrijp dat mijn citaat uit Wikipedia niet correct is?
Of dat de omschrijving in Wikipedia niet correct is?
Molens en hun geschiedenis in het algemeen probeerde ik met mijn blogpost te linken aan de actuele discussie m.b.t. Windturbines.
Waarbij ik het idee wil opperen dat er in het verleden vast ook heftige discussies zijn geweest rondom de plaatsing en het gebruik van molen. Terwijl de oude molens nu vooral geliefd zijn en zeer gewaardeerd worden. Het restaureren en opnieuw in gebruik nemen juich ik toe.
Rondom de restauratie en het gebruik van https://www.molens.nl/deotter/ is in Amsterdam veel gedoe geweest. De molen stond oorspronkelijk aan de rand van de stad. Nu staat de molen middenin de stad.
“Het Windrecht” en ‘Recht op windvang’ zijn voor mij nieuwe begrippen.
Daarom dank voor de heldere uitleg!
Vriendelijke groet,
LikeLike
Dan hier een wat verlate reactie
Dat om de vele onjuistheden, ook hier dus, die over dit onderwerp geschreven worden.
En ook niet zelden stug worden volgehouden. Terwijl de historie toch zo helder en duidelijk is.
Maar :, Het Windrecht” en ‘Recht op windvang’ zijn twee totaal verschillende dingen.
Het windrecht, dat behoorde tot de zgn Heerlijke rechten van een Heerlijkheid. En werd alleen van particuliere molens geheven, dus niet van de watermolens.
Het was niet anders dan een belasting, dat om de wind te gebruiken, en beslist zonder dat het verder enig recht gaf op windvang. Het moest ieder jaar betaald worden
Maar recht op windvang kon niet binnen een Heerlijkheid verkregen worden.
Zelfs polders hadden dat recht niet voor hun watermolens
Dat was alleen verkrijgbaar bij de Staten van Holland en -West Friesland, , dat bij aangetoonde noodzaak . Dat zgn. Octrooi gold dan voor watermolens in een bepaald gebied. Hier b.v. sinds 30 mei 1724 (Brandwijk, Molenaarsgraaf plus polder Gijbeland en polder Zevenhoven)
Echter alleen voor bomen en struiken, niet voor gebouwen.
En bij de instelling daarvan werd er altijd verplicht schade vergoeding aan de eigenaren gegeven die met beperkingen te maken kregen. Afgifte van een dergelijk Octrooi was alleen bij gebleken algemeen belang
Korenmolens e.d. kregen dat niet en hadden in Holland dan ook beslist geen recht op windvang in vorige eeuwen .Ook in de stad kon een middenstander geen molen bouwen en vervolgens de omgeving verbieden iets te bouwen of een boom te planten.
Ieder die het anders beweerd kan fotokopie van originele archiefstukken toe gestuurd krijgen.
Zelf woon ik naast een korenmolen en binnen de circel van 2 nu afgebroken watermolens.
Een voorvader was korenmolenaar ,en een watermolen in Kinderdijk (no. 4 van de Nederwaard) was naar een andere voorvader genoemd
Reacties zijn welkom
LikeLike
Wikipedia is inderdaad op dir onderwerp duidelijk niet correct.
Watermolens hadden overigens in deze omgeving niet zelden al voor er zgn. ‘Octrooi van de Staten van Holland en West-Friesland’ werd verleend vrijwillige overeenkomsten gesloten met de omliggende landeigenaren.
Die dan tegen vergoeding de bomen en struiken op nader beschreven afstanden niet mochten laten groeien, of wat verder weg tot een bepaalde hoogte.
Die vergoeding heette “het blootgeld”
Uit polderarchieven heb ik voor mijn land daar de documenten van gefotografeerd.
In 1724 kwam dus dat bindende Octrooi voor dit gebied.
Maar ik heb fotokopie uit het polderarchief o.m. ook voor mijn land van een vrijwillige overeenkomst tegen een jaarlijkse vergoeding gedateerd uit 1620 .
Zo zou er veel meer te schrijven zijn. Wie meer informatie wil laat het maar weten
Maar als het over het recht van windvang ging.
Dan is er ALTIJD een duidelijk document aanwezig waarin de regels en de verboden met de boete en dwang bij overtreding in staan.
En dat bewaarde men echt heel goed.
LikeLike
Dank voor deze aanvulling.
Het is mogelijk om Wikipedia te verbeteren en aan te vullen: https://nl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Bijdragen_aan_Wikipedia
Misschien dat ik jouw aanvullingen reacties nog eens onder een blogpost Windrechten 2 publiceer.
Vriendelijke groet,
LikeLike
Zelf denk ik aan een artikeltje voor het blad van onze Hist.Vereninging, al heb ik het momenteel met bouw en nu inrichting van een nieuw huis druk .Hoe zoiets op Wikipedia moet weet ik niet.
De Boerderij(Rijksmonument) waar ik woon was ons te groot en staat op Funda
Overigens is één van de weinigen die correct het begrip ‘windvang’ weergeeft op internet E.Stoop
In “Molens in het Stichts-Hollandse grensgebied”
file:///D:/Gebruiker/Gebruiker/Downloads/HEEM_1991-03_1.pdf
Hij schrijft op blz. 62 dat het recht op vrije windvang in tegenstelling tot molendwang niet bij de omwenteling in 1795 is afgeschaft maar als zelfstandig zakelijk recht bleef bestaan.
–De korenmolen naast ons, op 100meter afstand, daarvan was bij de eerste molenbouw in 1647 (toen nog een wipkorenmolen) de ondergrond in erfpacht door de eigenaar van mijn Boerderij uitgegeven., De jaarlijkse erfpacht was 6 gulden per jaar ,plus het zonder vergoeding malen van het graan voor mens en vee op de boerenhofstede staande ten oosten van die molen.
Dat erfpacht contract bleef tot 1893 toen mijn overgrootvader het aan molenaar verkocht.
Het windrecht bedroeg sinds 1647 per jaar 2 gulden voor de ambachtsheer met de bekende bepalingen van voldoende zorg te dragen voor omheining van de wiekenvlucht.
Die 2 gulden bleef tot de Franse tijd, maar die erfpacht ging natuurlijk gewoon door.
En je begrijpt zelf wel dat geen enkele boer in 1647 op deze boerderij een korenmolen op 100 meter afstand met wieken kort over de grond zou willen hebben als dat betekende dat hij zelf zijn bomen moest kappen, en nimmer een schuurtje zou mogen bouwen.
LikeGeliked door 1 persoon
Sorry , kleine correctie, dat windgeld was geen 2 maar 4 gulden per jaar in Bleskensgraaf
Wat overigens nog goedkoop was. De naburige korenmolen van Oud-Alblas betaalde 12 gulden windrecht. een verklaring voor dat verschil weet ik niet..
Zie het het Heerlijkheids archief van Oud-Alblas..
Die molen,(nu een herbouw uit de 19e eeuw met de naam ‘De Hoop”) is één van de weinige korenmolens in particulier bezit, die door de eigenaar in bedrijf wordt gehouden en waar met de molenwinkel een inkomen wordt gehaald
LikeLike