Ziek worden, ziek zijn en dood gaan

De ziekenhuisbacterie, superbacterie of Meticilline-resistente Staphylococcus aureus of MRSA, de Q-koorts of Coxiella bacteriën zijn dodelijk en slecht te genezen. Maar door de Corona Crisis horen we minder over deze dodelijke bacteriën. Toch zijn deze bacteriën nog steeds gevaarlijk.

In het huidige Corona Tijdperk zijn de Coronavirussen de (on-)gekroonde dodelijke ziekteverwekkers. Deze virussen zijn genetische parasieten in een omhulsel van eiwitten. Zonder gastheer kunnen deze virussen zich niet vermeerderen. Op de grens van levenloos en levend zorgen Coronavirussen bij veel mensen voor de dood en/of vreselijk ziek zijn.  De overstap die deze virussen maken van dieren naar mensen lijkt hierbij een deel van het probleem te zijn.

De kans dat virussen van dier op mens overspringen, wordt groter als je je met het leven van die dieren gaat bemoeien.

Dat is kortgezegd de conclusie die Amerikaanse onderzoekers trekken in het blad Proceedings of the Royal Society B. Ze baseren zich op een grootschalig onderzoek, waarin ze zich bogen over maar liefst 142 zoönosen, oftewel virussen die van dier op mens zijn overgesprongen.

De onderzoekers zochten voor elk virus uit via welk dier het waarschijnlijk op de mens was overgesprongen. En vervolgens pakten ze er de Rode Lijst van de International Union for Conservation of Nature (IUCN) bij om te kijken hoe deze diersoorten ervoor stonden. Het leidt de onderzoekers naar een heldere conclusie: veel zoönosen hebben we aan onszelf te danken. Doordat wij de natuur uitbuiten – bijvoorbeeld door op dieren te jagen en hun leefgebieden te vernietigen – komen we in contact met diersoorten waar we normaliter geen (nauw) contact mee zouden hebben en faciliteren we de anders onmogelijke overdracht van virussen die in deze dieren huizen, op mensen. “De overdracht van virussen van dieren op mensen is het directe resultaat van onze acties die gevolgen hebben voor wilde dieren en hun leefgebied,” aldus onderzoeker Christine Kreuder Johnson. “Het gevolg is dat zij hun virussen met ons delen.”

Gewervelde dieren zijn de oorsprong van zoönotische ziekteverwekkers. En de Corona virussen komen ook oorspronkelijk van gewervelde dieren. Soms zijn er meerdere gewervelde dieren als tussenstation. Of dit nu in het wild levende dieren zijn of huisdieren of nutsdieren maakt feitelijk niet uit. Een goede hygiëne en/of voldoende afstand tussen de dieren en mensen is een van de maatregelen die het ziek worden voorkomt.

Soms hebben insecten een bijzondere rol als vector of overbrenger van ziekten. Zij kunnen zich over een grote afstand verplaatsen zonder dat er een gewerveld dier in de buurt is en toch de infecties van het dier op de mens overdragen. Door de Klimaat Crisis komen veel Tropische insecten op ongekende plekken. De ziekten die zij met zich meenemen geven ook weer onverwachte problemen. Worden nu na de bacteriën en de virussen de Tropische insecten de belangrijkste verspreiders van dodelijke ziekten in Nederland??? De tijd zal het ons leren.

Zo blijkt uit het onderzoek bijvoorbeeld dat diersoorten die door toedoen van menselijk handelen met uitsterven bedreigd worden, twee keer vaker de bron van zoönosen zijn dan dieren die om andere redenen dreigen uit te sterven. Daarnaast blijken ook dieren die zich (noodgedwongen) aangepast hebben aan een leven onder of nabij mensen – denk aan vleermuizen en sommige knaagdieren – heel vaak virussen op mensen over te dragen. Hetzelfde geldt voor gedomesticeerde dieren, zoals vee, waarmee mensen eveneens frequent en nauw contact hebben.

Afhankelijk zijn van anderen en de keuzen van anderen blijft een lastige.

Tegen een Corona besmetting helpt afstand houden, handen wassen en gezichtsmaskers. Maar volgens mij is er meer mogelijk.

Nieuwe tijden vragen om nieuwe keuzen.

Voor mij zijn dat een paar simpele en overzichtelijke keuzen. Geen dier eten, vooral Europees voedsel kopen en geen buitenlandse reizen maken.