De ecologische pootafdruk van een hond

Met heel veel plezier loop ik met een oppashondje over de Bijlmerweide en door het Diemerbos. Tegelijkertijd ben ik mij er van bewust dat dit NatuurNetwerkNederland gebieden zijn. Het behoud en het uitbreiden van deze gebieden is voor mijzelf erg belangrijk. Grote stukken van de Bijlmerweide en het Diemerbos zijn losloopgebieden. In het Diemerbos is zelfs een speciale route voor de hondenuitlaatservice gemaakt. Maar wat betekenen de honden voor onze natuur?

In een van de nieuwsbrieven wordt de ecologische pootafdruk van een hond beschreven. Voor een de ecologische pootafdruk van een hond kijken we naar: hoeveel land en water is er nodig om het voer te produceren, maar ook hoeveel broeikasgassen en afval komen er vrij bij het verzorgen van een hond.

In 2019 is er een vergelijkende studie gedaan naar de ecologische pootafdruk van honden in Japan, China en Nederland. Hierbij is gekeken naar de ecologische impact van het voer, de belangrijkste ‘boosdoener’ als het gaat om milieu-impact. De onderzoekers zijn uitgegaan van een gemiddeld commercieel droogvoer waarin kippenvlees en granen in zijn verwerkt.

De onderzoekers berekenden dat de ecologische pootafdruk van een gemiddelde hond varieert tussen de 0,9 en 3,66 hectare. Dat is gemiddeld 2,28 hectare, oftewel ruim 3 voetbalvelden per hond. We hadden altijd al veel honden in Nederland, maar in de coronatijd is dat doorgegroeid tot 1,9 miljoen honden. Bij elkaar hebben al die honden een ecologische pootafdruk van meer dan 4 miljoen hectare. Dat is ongeveer hetzelfde als ruim 820 duizend Nederlandse volwassenen zouden hebben.

Geen slachtafval

Dat die impact behoorlijk is, ziet ook Theun Vellinga, onderzoeker bij de Wageningen Universiteit. Hij houdt zich onder andere bezig met de impact van veevoer, stikstof en de landbouwkringloop, maar heeft ook onderzoek gedaan naar de impact van huisdierenvoer. “In commercieel hondenvoer zitten steeds hogere vleespercentages,” zegt Vellinga. “Veelal is dat wat wij slachtafval noemen, zoals orgaanvlees. Maar regelmatig zit er ook gewoon vlees in wat ook prima voor mensen geschikt is.”

Vellinga zegt verder dat hondenbezitters steeds meer eisen stellen aan het voer, terwijl dat lang niet altijd nodig is: “Veel producenten en consumenten zijn bang dat een dier een tekort aan eiwitten krijgt als je het vleesgehalte verlaagt. Maar de meeste huisdieren hebben dat helemaal niet nodig, ze hoeven weinig te presteren. Veel huisdieren leiden een vrij inactief leven dus ligt de eiwitbehoefte ook relatief laag. Bovendien zijn veel huisdieren in Nederland te dik, dus het kan best wat minder.” 

Hoewel in hondenvoer vaak restproducten uit de vleesindustrie zitten, is dat niet altijd per se duurzaam, vindt Vellinga. “Het is vlees dat mensen wel kúnnen, maar niet wíllen eten. Wij eten bijvoorbeeld alleen de kipfilet, de poten gaan goedkoop naar Afrika. Varkensoren zijn in China een delicatesse, wij geven ze aan de hond. We moeten beseffen dat commercieel hondenvoer een luxegoed is, het legt een beslag op schaarse landbouwgrond.”

Stikstof in hondenpoep

Als ik het heb over de NatuurNetwerkNederland gebieden de Bijlmerweide en het Diemerbos, dan heb ik het ook over de Nationale Stikstof discussie. Teveel Stikstof is een van de manieren waarmee wij onze natuur kapot maken. De industrie, de wegen, de luchtvaart en de veeteelt worden steeds als grote Stikstof-producenten genoemd. Maar uit onderzoek blijkt dat onze geliefde huisdieren hier ook een bijdrage aan leveren.

In het vergelijkend onderzoek uit 2019 werd eigenlijk alleen gekeken naar de impact van het hondenvoer op de ecologische pootafdruk. Maar er zijn ook andere factoren van onze viervoeters die bijdragen aan de milieulast. Al in 1993 waarschuwde een rapport van de WUR voor de schadelijke invloed van hondenpoep- en plas op de natuur. Want net als bij de mest die bij de veehouderij vrijkomt, zorgt ook hondenpoep ook dat er extra stikstof op de natuur neerslaat en fosfaat in de bodem terechtkomt, en dat is slecht voor gevoelige plantensoorten. In een recent onderzoek uit België werd nog eens bewezen: hondenpoep is écht slecht voor de biodiversiteit.

Ook Theun Vellinga waarschuwt voor de impact van hondenuitwerpselen: “Langs de paden in natuurgebieden krijg je een enorme belasting van mest, waardoor de grond wordt verrijkt met voedingsstoffen. Sommige gebieden zoals heides moeten juist voedselarm blijven. Door de hondenpoep komt er extra stikstof, fosfaat en kalium in de bodem terecht, waardoor planten zoals grassen gaan woekeren en andere vegetatie wegdrukken. Niet alleen in de poep maar vooral in urine zit veel stikstof, zeker als honden te veel dierlijke eiwit eten.” 

Met het uitlaten van de hond spelen er nog meer factoren mee die de milieulast vergroten. Je rijdt naar het natuurgebied of het strand met de auto, honden die vrijlopen kunnen de natuur verstoren en wild opjagen, of zelfs doden. Sinds de coronapandemie is het blijvend drukker geworden in natuurgebieden. Al die extra mensen en honden zorgen voor extra schade aan de natuur. Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten waarschuwen daarom voor te veel drukte in kwetsbare natuurgebieden, zeker nu het broedseizoen in volle gang is. 

De ecologische pootafdruk verkleinen

Zelf ben ik veganist geworden. Maar hondenvoer zonder vlees?

We kunnen natuurlijk niet zonder het gezelschap van onze honden. Maar hoe kun je nou die ecologische pootafdruk verkleinen? De grootste stappen kun je maken met het voer. Dierlijke eiwitten nemen veel meer land in beslag omdat voor vlees heel veel veevoer moet worden verbouwd. Om 1 kilo kip te produceren is 3 kilo veevoer nodig. Voor 1 kilo rundvlees is zelfs 25 kilo veevoer nodig. Daar gaan dus veel grondstoffen ‘verloren’. Kijk je puur naar de milieu-impact en niet naar dierenwelzijn, dan kun je al een flinke stap maken door te kiezen wélke dierlijke eiwitten je gebruikt. Een hondenbrok op basis van kip of vis heeft een kleinere voetafdruk dan rundvlees. Ook hebben steeds meer hondenvoermerken een EKO- of MSC-keurmerk keurmerk waarmee je ook een duurzamere keuze maakt.

Wil je echt een grote stap maken dan kun je ook kiezen voor plantaardig hondenvoer. Rick Scholtes is Milieukundige en hondengedragstherapeut. Hij verdiept zich al jaren in vegan voeding voor honden en hij schreef samen met Lisette Kreischer het boek Dog.Eat.Plant. Daarin wordt wetenschappelijke onderbouwd hoe je een hond kunt overschakelen op plantaardige voeding. Scholtes: “Veel mensen denken dat een hond een wolf is die veel vlees moet eten. Maar het menu van honden is veel gevarieerder. Het lijkt eigenlijk ontzettend veel op dat van de mens. Wij kijken allereerst naar welke voedingsstoffen een hond nodig heeft, en kiezen daar plantaardige ingrediënten bij. Bij honden is dat helemaal niet zo ingewikkeld, ze kunnen prima gezond en lang leven op een plantaardig dieet.” 

Mijn ergernis m.b.t. de plassende en poepende katten in mijn eigen tuin zal ik in een andere blogpost bespreken.

https://www.voordewereldvanmorgen.nl/artikelen/dit-is-de-ecologische-pootafdruk-van-je-hond?Adobe=cmp%3Dem_20959_overig_touch_vdwvm-nieuwsbrief_nvt_edm_particulier_vdwvm%20