Burgerparticipatie

Een ambtenaar in Amsterdam-ZuidOost beschrijft zijn ervaringen met burgerparticipatie:

Inmiddels ben ik 8 maanden bezig als projectleider Democratisering voor de Gemeente Amsterdam. Als ik de vacaturetekst erop nasla, draag ik verantwoordelijkheid voor het vergroten van zeggenschap en eigenaarschap van de bewoners van Amsterdam. Dit doe ik door uitvoering te geven aan het democratiserigsprogramma van de gemeente Amsterdam.

Het grootste probleem waar ik tegen aan loop bij de implementatie van dit programma is het volgende: Burgerparticipatie wordt nog té vaak enkel en alleen gezien als instrument. Burgers, of andere belangengroepen, mogen meepraten in zoverre het ten dienste staat aan een van tevoren bepaalde uitkomst. Dit leidt ertoe dat de afweging om burgers te betrekken berust op wat participatie toe kan voegen aan de doelen die een lokale overheid stelt. Het uitgangspunt wordt: Geen burgerparticipatie, tenzij […]. 

Te weinig wordt stilgestaan bij de conceptualisatie van burgerparticipatie als onvervreemdbaar recht. Een centraal en fundamenteel uitgangspunt van de liberale democratie is dat ieder burger zijn of haar directe leefomgeving mag inrichten naar zijn eigen opvatting van het goede, in zoverre het de rechten van de ander niet schaadt. Burgerparticipatie bevindt zich, naar mijns inziens, op het zwaartepunt van deze delicate balans: De burger heeft ideeën en opvattingen over zijn directe leefomgeving, middels participatie oefent hij zijn recht uit om deze in de praktijk te brengen. Dit recht dient enkel ingeperkt te worden in zoverre je daarmee het groter belang en de rechten van de ander beschermd.

Door burgerparticipatie als recht, in plaats van instrument, te conceptualiseren verandert er veel. De vanzelfsprekendheid waarmee ambtenaren keuzes maken die diepgaande gevolgen hebben op de alledaagse leefwereld van bewoners neemt af. Ook de afwegingen over wie betrokken kan worden veranderd. Indien participatie een instrument is worden enkel de actoren betrokken die bijdragen aan een beoogde uitkomst. Bij de conceptualisatie van participatie als recht, dienen de personen die beïnvloedt worden gefaciliteerd te worden in het uitoefenen van dit recht. 

Als bewoner van de Kbuurt inAmsterdam-ZuidOost heb ik 3 maanden moeten zeuren, bedelen bij de afdeling reiniging voor 20 zwerfvuilrapers met bijbehorende vuilniszakringen (dit was nodig voor het opzetten van een maandelijkse schoonmaakploeg van en door bewoners in mijn woonwijk). Voorbeeld 2: Van handhavers moet ik een buurtbank voor mijn huis verwijderen (buren kletsen hier met elkaar, in ambtenarentaal dit bevordert de sociale cohesie). Voorbeeld 3: Handhaving eisten dat ik een fietsenrek ging weghalen (bezoekers van buurtactiviteiten stallen hun fiets in dat rek). Voorbeeld 4: Handhavers vertelden dat de bloempotten op mijn stoep de doorgang belemmeren ( 2,5 meter vrije doorgang was niet voldoende volgens de handhavers). Voorbeeld 5: de gemeente weigert om de rattenplaag in mijn straat te bestrijden.

Het bewonersplatform Hart voor de Kbuurt wordt door bestuurders, politici en ambtenaren geroemd voor haar werk. Toch wordt hetzelfde bewonersplatform nog steeds tegengewerkt in mooie verbindende buurtactiviteiten. Zoals Hart voor de Kbuurt ook wordt gekort op al toegezegde en uitgegeven subsidiegelden voor goed bezochte buurtactiviteiten. Het jaren durende gesteggel om weggehaalde prullenbakken vreet energie bij de vrijwilligers van het bewonersplatform. Maar het maakt de woonwijk niet schoner.

De moeizame en tegenvallende start van de praktijkgemeenschap Voedselbos Amsterdam-ZuidOost (vbazo) is ook zo’n voorbeeld van ambtenaren die graag tegenwerken i.p.v. samenwerken met burgers.

Het gebrek aan medewerking voor het realiseren van 800 m2 zonnepanelen en laadpalen op de carports van Kantershof hoort voor mij ook in dit rijtje.

De bovenstaande cursieve tekst is door velen gelezen. Deze ambtenaar verdient de bescherming van een klokkeluider. Andere welwillende ambtenaren zitten ziek thuis of hebben overplaatsing aangevraagd of hebben elders gesolliciteerd.