De stopcontacten in ons huis hadden vroeger allemaal een kinderbescherming. Toch hebben deze mij niet tegen gehouden tijdens mijn spelen. Het legosteentje met een lichtje is lang mijn favoriet geweest. Al waren de grote platte 4,5 Volt batterijen wel snel leeg. Stroom is stroom. Verschillende voltages zeiden mij nog niets. Met een beetje prutsen kreeg ik de 2 stekkertjes van het legosteentje in een stopcontact. Een knal en een rookwolk tot gevolg en natuurlijk een doorgeslagen stop in de stoppenkast. Op de knal en de doorgeslagen stop reageerde mijn ouders. De 2 stekkertjes in het stopcontact maakte duidelijk dat ik aan het spelen was. De dunne draadjes waren doorgebrand. Omdat ik de stevige stekkertjes vasthield heb ik zelf geen schade ondervonden van mijn ondoordachte actie.
De afgelopen 150 jaar veranderde ons leven flink door elektriciteit die we in en om het huis zijn gaan gebruiken.
Je zet met een druk op de knop de wasmachine aan, gooit het daarna hup de droger in, vouwt het op en legt het tot slot in de kast. En sommigen zijn eerst nog elektrisch aan het strijken. De was doen is voor veel mensen geen favoriete bezigheid, maar met de hulp van de wasmachine en droger is het vrij snel geklaard. De inspanningen met de hand wassen herinner ik mij nog. De groene zeep tot schuim slaan was soms mijn hulp bij de wekelijkse was. Het was ploeteren met water halen, verwarmen, zeep toevoegen, kleren in een grote bak ronddraaien en daarna moest je alles ook nog eens uitwringen. De hele klus kostte al snel een halve of hele dag. Ik heb er nostalgische herinneringen aan. Al zullen oudere vrouwen vooral blij zijn met de huidige wasmachines.
Naast de wasmachine en droger zijn er nog veel meer apparaten bijgekomen, die ons leven flink hebben veranderd en behoorlijk wat tijdwinst opleveren. Zoals herinner ik mij onze eerste koelkast. De plaatselijke blauwe super verkocht deze. Natuurlijk om nog meer omzet te maken. Vreemd want nu is deze blauwe super bijna 20/7 geopend voor alles en nog meer. Een koelkast is dus niet meer nodig? Zelfs ijsblokjes worden verkocht.
Als we door ons huis lopen en kijken wat er allemaal op stroom voor ons werkt? Dan is het uitvallen van de elektriciteit steeds meer rampzalig. Zelfs sfeerkaarsjes hebben tegenwoordig een klein batterijtje ….
Want niet alleen de wijze van verlichting veranderde, het huishoudelijk werk, verwarming en persoonlijke verzorging. Stofzuigers, keukenapparatuur, haardrogers, scheerapparaten: spullen die enkele generaties geleden het huiselijk leven op z’n kop zetten – vooral dat van de vrouw.
Buitenshuis is de Trolleybus een voorbeeld van elektrisch vervoer. In mijn geboortestad nog steeds aanwezig. De tram, metro en trein zijn in mijn huidige woonplaats een belangrijk vervoersmiddel. Al geven mijn buren de voorkeur aan hun eigen elektrische personenauto. Ook op de bouwplaatsen in mijn buurt zie ik steeds meer elektrische vrachtwagens en hijskranen.
Binnenshuis verdwenen steeds meer de fossiele brandstoffen. Maar ook buitenshuis zie ik dit dus steeds meer gebeuren. Rondom de Nieuwmarktbuurt wordt de horeca met elektrische vaartuigen bevoorraad. En ik lees zelfs over elektrisch voortgedreven vliegtuigen.
Nemolink geeft een boekrecensie over “Het Elektrische Paradijs” van Lorenz van Doornen (emeritus hoogleraar klinische en gezondheidspsychologie) en Meta Krüger (emeritus lector leiderschap in het onderwijs) ISBN 9789462499232
Blogger uit Amsterdam-ZuidOost 
mogge Rob
ja sinds de wastobbe en het geribbelde wasbord en wringer is er heel veel veranderd
wij kunnen het ons nog wel voorstellen om zonder al die stroom te zijn , de jeugd niet
een storing is lastig , maar kan ook ernstig zijn , hopelijk houden we genoeg stroom , door o.a minder te gebruiken
geniet de dag
LikeGeliked door 1 persoon
Mooie tip van die podcast.
De vijftiger jaren flat van m’n zus had bij acceptatie nog een lavet en een bijkeuken.
Ik dat kleine hokje bijkeuken van hooguit 1 vierkante meter staat de wasmachine, droger en de vriezer. Vertikaal gestapeld, met een lader ernaast voor toegang tot de vriezer.
Het lavet is door de woningbouwvereniging in 2007 vervangen voor een douche. Dat is dus 50 jaar na aanbouw. Ze woonde er toen al 13 jaar.
Modernisering gaat langzaam. Je ziet de tekenen nog in de huizen, gebouwd in decennia vóór de tachtiger jaren. Toen begonnen ze langzaam ook isolatie aan te brengen bij de bouw. Asbest werd niet meer gebruikt.
Ons huis uit 1958, door ons gekocht in 2019, werd door de verkoper bij de notaris nog beschreven als, “ons niet bekend dat er asbest in zit.”
Iedereen wist dat dat gelogen was. Maar wij wisten hoe we asbest konden lagen weghalen. En nieuw huis in ons stukje 020 is niet te betalen, dus wij hebben gewoon getekend. Uiteindelijk op 4 plekken asbest verwijderd.
Het huis is vormgegeven nog zoals het in 1958, ver vóór mijn geboorte, bedoelt was. Zo woonde men toen, zo deed men de was, zoveel mensen had men in huis.
De bouwtekeningen laten zien dat je op 100m² 7 slaapplaatsen kwijt kon. Ouders, drie kinderen en de grootouders kregen ook een plekje. Het was tenslotte voordat de AOW bestond.
Nu wonen er gezinnetjes met 2 kinderen. Bij iedereen is de bergzolder verbouwd tot leefruimte, met één of twee dakkapellen, soms een dakopbouw.
Isoleren is echt van de hoogste orde in deze huizen. Het kost, maar wonen in een lek zeefje kost ook.
LikeGeliked door 1 persoon
Dank voor deze uitgebreide reactie.
Voordat ik mijn huidige huis kocht is er gerenoveerd en heeft er gelukkig een asbest verwijdering plaats gevonden.
Vriendelijke groet,
LikeLike
Onze afhankelijkheid van elektriciteit is riskant. Je ziet in de Oekraïne wat de gevolgen zijn van oorlogvoering. Ook cyberaanvallen kunnen ons net platleggen. Wat te doen als de giromaten uitvallen en niemand mer bij zijn geld kan komen.
Ongetwijfeld wordt hierover nagedacht, maar de risico’s worden steeds groter.
LikeGeliked door 1 persoon
Daar komt nog bij dat het transport- en distributienet op de grens zit van zijn capaciteit en er soms al overheen is.
LikeLike
De elektriek heeft echt bijna alles overgenomen, daarvoor worden we nu gestraft…
LikeGeliked door 1 persoon
Ha die plaatjes in de stopcontacten hadden wij ook toen de kinderen klein waren 😉
Betalen in de supermarkt kan niet meer zonder en koken ?
Ojee we kunnen dan niet meer eten ook 😉
Groetjes
LikeGeliked door 1 persoon
We zijn verwend wat electriciteit betreft. Hopelijk kunnen we er van blijven genieten.
LikeGeliked door 1 persoon
De foto’s in dat boek wat je citeert lijken me geweldig! En soms is het moeilijk voor te stellen dat de acceptatie van de ‘nieuwe snufjes’ indertijd zo moeizaam ging, zoals de stofzuiger. Maar hoe lang we nog zo paradijselijk (zoals de titel van dat boek is) zullen leven met elektriciteit, weet ik niet. Het is een kwetsbaar goedje geworden. WIJ zijn kwetsbaar geworden, door de afhankelijkheid van elektriciteit.
LikeGeliked door 1 persoon
Die was, dat was me wat. Wij hadden een tobbe op balkon of ‘swinters op zolder. Mijn moeder haalde emmers warm water bij de waterstoker en sjouwde die emmers 3 trappen op. En alles uit wringen met zo’n Acme wringer. Daar hielp ik wel graag bij. Maar ik ben nu blij met wasmachien en droger….
LikeGeliked door 1 persoon
Pff dat wassen bij mijn moeder wij moesten ook helpen. De was spoelen wringen ophangen vond het echt het minst leuke werk. Ja elektrische apparaten. Hoewel geen droger maar wasmachine zou ik niet willen missen.
LikeGeliked door 1 persoon
Ik heb nog meegemaakt dat mijn moeder de witte was op het gas warm maakte en met een wasstamper deed. Daarna ging alles door de wringer. Daarna werd alles aan de lijn gehangen.Wij hadden aan boord alleen 24 volt stroom destijds en geen wasmachine. Het was ontzettend veel werk.
LikeGeliked door 1 persoon
We hadden ook een 24-voltsinstallatie in mijn geboortehuis. Dat huis was op geen enkele nutsvoorziening aangesloten en bovendien ook nog een monument waarin je vrijwel niks mocht doen om het leefbaar te maken. Monumentenzorg was in de jaren ’40 en ’50 echt een dictator van het zuiverste water, wat weer tot gevolg heeft dat ik nu nog steeds erg gereserveerd sta tegenover die club.
Maar dat even terzijde; de was was voor mijn moeder iets dat op zondagavond al begon door in een grote wasketel de was te koken. Als mijn vader om 5 uur ging melken begon zij al aan de was en de was ging de hele maandag door en als het geen drogend weer was, werd er ook nog een stuk dinsdag aangeplakt.
De komst van zeeppoeder was al een vooruitgang; Castella waspoeder.
In 1956 verhuisden we naar een boerderij die aangesloten was op zowel elektra als waterleiding en een jaar later ook op de riolering. De eerste dingen die gekocht werden waren een stofzuiger en een wasmachine. Wat was dat een gemak en tijdwinst en het summum was toen er een paar jaar later ook nog een centrifuge bij kwam. Kon je de was bijna droog aan de lijn hangen. Pas veel later kwam er een wasautomaat, maar toen was ik het huis al uit.
Nee, die ‘goeie ouwe tijd’ was echt niet zo goed als romantici zeggen.
LikeLike
Een 24-voltsinstallatie in huis is nieuw voor mij. Zat daar een windmolen aangekoppeld of een dieselgenerator.
Vragende groet,
LikeLike
Het was eind jaren ’40 dat mijn vader de benzinegenerator kocht en de 24-voltsinstallatie in huis kwam. Er waren toen, op het platteland althans, nog geen instrumenten en machines die er op werkten. Het gemak was vooral dat je verlichting op de deel en stal had en dat je ’s winters niet om 5 uur ’s ochtends naar de kippenhokken hoefde met een petroleumvergasser om de dag voor de kippen te laten beginnen, maar gewoon de schakelaar in huis om kon zetten. Ter verduidelijking: we hadden legkippen en de kippen leggen alleen bij voldoende lang daglicht.
Verder was er uiteraard ook het grote gemak in het woongedeelte; je was niet overal op kaarsen, olielampen, etc. aangewezen , maar kon bij de toegangsdeur gewoon de knop omdraaien en je had licht in de ruimte.
Voor hedendaagse begrippen nog allemaal vrij primitief, maar in vergelijking met wat we hadden een verbetering van jewelste.
Bijkomend voordeel waar ik nu, ruim 70 jaar later, nog steeds gemak van heb; ik kan me nog steeds heel goed bewegen in volstrekte duisternis. Mijn vrouw is in Arnhem geboren en opgegroeid, met alle ‘gemakken’ die ik tot mijn twaalfde niet gekend heb en heeft veel meer moeite met duisternis. Het lijkt erop dat je er een soort instinct voor ontwikkelt.
En wat je windmolen(tje) betreft, in een naburig dorp had inderdaad een boer een zelfgebouwd windmolentje waarmee hij een accu oplaadde voor (stal) verlichting. Dat was, achteraf gezien, beter voor het milieu, maar wel minder betrouwbaar omdat het ook lange perioden windstil kon zijn.
Maar zoals mijn vader placht te zeggen “achteraf kijk je een koe in de kont”.
LikeGeliked door 1 persoon
het leven is idd veel gemakkelijker geworden. maar wat zijn we afhankelijk geworden van stroom. kijk maar eens wanneer die uitvalt!
En wbt fossiele brandstoffen, veel elektriciteit wordt nog steeds dmv bruinkool opgewekt
LikeGeliked door 1 persoon
O ja zeker herinner ik me nog de wastobbe en sop maken met de zeepklopper, bij mijn moeder werd dan meest wel sunlight zeep voor gebruik, en ik mocht dan aan de wringer draaien om het sop weer uit de gewassen spullen te krijgen. In mijn huwelijk deed ik het de eerste jaren ook nog zonder wasmachine, stofzuiger en koelkast maar die kwamen toch in de loop der jaren allemaal binnen. Qua apparatengebruik ben ik toch matig, gebruik geen keukenapparatuur, ook geen afwasmachine en de föhn ligt al jaren werkeloos in de lade. Ben ook niet zo gek op spullen die op batterij werken. Maar ja, het is natuurlijk toch allemaal meer dan aan het begin van m’n huwelijk.
LikeGeliked door 1 persoon
Goed stuk en allemaal waar. Nu ben ik een jaren ’50 kind. Dus het wasbord, de wringer op de latere wasmachine, het stoffer en blik en de zachte bezem ken ik nog. De stofzuiger kwam bij ons pas in de jaren ’60.
Wat ik me ook herinner: dat je een muntje in een gleuf moest werpen om elektra te krijgen. En dat de stroom op gezette tijden werd onderbroken als vergeten was dat muntje er ook echt in te doen. En dat die krengen altijd op waren zodat we ze bij de buren moesten lenen.
Jaren ’50. De Rijnstraat in Amsterdam. Onderhuur, armoede. Later: staken voor 80 gulden schoon. Waar blijft de tijd.
LikeGeliked door 1 persoon