Nieuwjaar door het jaar

Yennayer (Amazigh Nieuwjaar)

Het begin van het jaar Yennayer 2969 volgens de Berberkalender. Yennayer (letterlijk ‘Eerste Maand’) is het Amazigh Nieuwjaar (of Berbers Nieuwjaar) en wordt in Algerije op 12 januari gevierd met een officiële vrije dag. In Marokko (en door Nederlanders met Berberse roots) meestal op 13 januari.

Yennayer is het begin van het agrarische jaar dat sinds de oudheid door de Berbers in Noord-Afrika wordt gevierd. Het komt overeen met de eerste dag van het jaar volgens de Juliaanse kalender. Dat zou 14 januari moeten zijn, tegelijkertijd met Orthodox Nieuwjaar, maar veel Berbers in Marokko en Libië zijn van mening dat de 13e de juiste datum is (waarschijnlijk ontstaan door een misrekening bij het herinvoeren van deze feestdag).

Orthodox Nieuwjaar

Alle landen in Oost-Europa gebruiken de westerse (Gregoriaanse) kalender, maar de Russisch Orthodoxe Kerk (+ Servisch en Macedonisch Orthodoxe Kerk) hanteert de Juliaanse kalender, waardoor ‘Orthodox Nieuwjaar’ jaarlijks op 14 januari valt. Ook: Juliaans Nieuwjaar, Servisch Nieuwjaar of Oud Nieuwjaar.

Boeddhistisch Nieuwjaar (Mahayana)

In landen die het Mahayana boeddhisme volgen begint het boeddhistische nieuwjaar op de eerste dag van de volle maan in januari.

Culturele en etnische achtergronden bepalen echter op welke dag het nieuwjaar gevierd wordt. In China, Korea en Vietnam wordt nieuwjaar eind januari of begin februari gevierd (volgens de Chinese maankalender), terwijl Tibetanen het nieuwjaar pas een maand later vieren.

Chinees Nieuwjaar Xin Nian

Ook bekend als het Lentefestival of Lentefeest, is de belangrijkste van de Chinese feestdagen. Chinees Nieuwjaar wordt gevierd op de eerste tot en met de vijftiende dag van de eerste maand van de Chinese kalender. Het Chinese jaar begint op de tweede nieuwe maan na de zonnewende van 21 december. Dit kan niet voor 21 januari en niet na 20 februari gebeuren. Ook: het begin van het Lentefestival (Ch’un-chieh) of Xin Nian (Nieuwjaar).

Losar (Tibetaans Nieuwjaar)

Nieuwe maan in februari / maart. ‘Losar’ is het ‘Tibetaanse Nieuwjaar’ en de belangrijkste feestdag in Tibet. De viering van Losar bestond al in de voor-boeddhistische tijd in Tibet. Voorbereidende oefeningen met het lezen van teksten en meditatie beginnen gewoonlijk vijf dagen eerder. Ook vindt er in de huizen eerst een grote schoonmaak plaats, heeft de familie nieuwe kleren, worden ruzies bijgelegd en schulden vereffend. Er wordt als het ware een nieuw leven begonnen.

Holi Hindoe Nieuwjaar

Het begin van Marathi Vikram Samvat 2075. Gudi Padwa. Marathi Nieuwjaar. De meeste hindoes vieren veertien dagen eerder met Holi nieuwjaar.

Holi 1 Krisjna Chaitra. Holi Phagwa. In februari/maart, op de eerste dag van de maand Chaitra, vieren hindoes Holi. Dit lentefeest is tevens het nieuwjaarsfeest van de hindoes. Een belangrijke feestdag in grote delen van India en andere landen met een grote hindoeïstische gemeenschap.

Het Holi-feest vindt vijf weken na het planten van de ‘holika’ op Vasant Panchami plaats. De avond voorafgaand aan Holi is Holika Dahan en wordt de brandstapel in brand gestoken.

Noroez (Perzisch Nieuwjaar)

Noroez’ betekent ‘nieuwe dag’ en is in oude Perzische landen nog altijd een belangrijke feestdag. Het Perzisch Nieuwjaar valt jaarlijks op 21 maart (op de eerste dag van de lente, wanneer de dag en de nacht precies even lang zijn).

Het is een nationale feestdag in landen als Iran, Afghanistan, Oezbekistan, Tadzjikistan, Kirgizië, Pakistan en Kazachstan. Vaak zijn de mensen de volgende 1 of 2 dagen ook vrij.

Het is geen feestdag met een islamitische grondslag, maar wordt door veel moslims (ook in Nederland) gevierd. Tevens wordt het gevierd door Koerden in Irak en Turkije.

In de oude Perzische godsdienst stond het vuur symbool voor de belangrijkste godheid (Ahura Mazda). Met Noroez worden nog steeds grote vuren ontstoken, nu om Allah te eren, hoewel dit bijgeloof eigenlijk niet strookt met de zuivere regels van de islam.

Naw-Rúz (Bahá’í Nieuwjaar)

Voor Bahá’ís begint het nieuwe jaar als de dag en de nacht even lang zijn. Om op deze dag nieuwjaar te vieren is een oude traditie in voormalige Perzische landen.

De bahá’í-dag begint bij zonsondergang. Als gevolg daarvan begint ‘Naw-Rúz (Bahá’í Nieuwjaar)’ bij zonsondergang op de dag vóór de gregoriaanse datum die hierboven is genoemd.

Muharram (Islamitisch Nieuwjaar)

Het begin van het jaar 1440 volgens de Hijra-kalender (moslimkalender). Muharram (Islamitisch Nieuwjaar) begint officieel de voorgaande avond bij zonsondergang (bij het verschijnen van de sikkel van de nieuwe maan).

1 Muharram. Op de eerste dag van de islamitische maand Muharram begint het Islamitisch Nieuwjaar en herdenken moslims dat de profeet Mohammed en zijn volgelingen in het jaar 622 n. Chr. de stad Mekka verlieten en naar Medina verhuisden.

Boeddhistisch Nieuwjaar (Theravada)

In landen die het Theravada boeddhisme volgen begint het boeddhistische nieuwjaar op de eerste dag van de volle maan in april.

Het boeddhistische nieuwjaar begint op de laatste dag (de volle maan) van de (hindoe)maand Chaitra. Meestal is dat de eerste volle maan in april. Het feest is een hoogtijdag in Thailand, Birma, Sri Lanka, Cambodja en Laos.

Songkran (Thais Nieuwjaar)

Driedaags festival wat het nieuwjaar in Thailand inluidt. Jaarlijks vanaf 13 april.

Songkran is het traditionele Thaise Nieuwjaar uit de Siamese tijd. Hoewel Thailand sinds 1940 nieuwjaar op 1 januari viert, blijft het feestelijk gebruik van elkaar nat gooien met water en het bezoek aan oudere familieleden levendig bestaan.

Het Thaise woord ‘Songkran’ komt uit het Sanskriet en betekent: ‘verplaatsen’ of ‘van plaats veranderen’. In dit geval verandert de zon van positie.

Rosj Hasjana (Joods Nieuwjaar)

Het begin van het Joodse jaar 5779. Rosj Hasjana (Joods Nieuwjaar) begint officieel de voorgaande avond bij zonsondergang, dus op zondagavond 9 september 2018.

1 en 2 Tisjri. De eerste twee dagen van de joodse maand Tisjrie, de zevende maand van de joodse kalender, is het Rosj Hasjana, het Joods Nieuwjaar. Ook wel: ‘Hoofd van het Jaar’, Jom Teroe’a, de dag van het Bazuingeschal.

Rosj Hasjana valt in de herfst, gewoonlijk in september of oktober. Het opent een gloednieuw kalenderjaar voor Joodse mensen. Maar Rosj Hasjana is niet alleen het Joodse Nieuwjaar, het is ook wat Joodse mensen Jom Hadin noemen, de Oordeelsdag.