Kennis der Natuur

In mijn jeugd leerde ik van mij ouders verschillende inheemse planten en dieren. Tijdens mij opleiding kwamen daar vooral veel gekweekte planten bij. Vooral cultuur variëteiten en hybriden moest ik leren. Inheemse planten of dieren waren van minder belang. Dieren, vooral insecten waren onderdeel van de lessen plantenziekten. Zoals ook bacteriën en schimmels als meestal schadelijk werden bekeken. Chemische bestrijdingsmiddelen leerde ik toen nog als de oplossing. Insecten, bacteriën en schimmels moesten vooral dood gespoten worden.

Wandelend door een botanische tuin komen veel plantennamen weer tevoorschijn. Maar als ik in een tuincentrum kom is die herkenning weer verdwenen. De tuincentra zijn nu vooral op impulsverkoop gericht. En de planten die nu worden aangeboden zijn voor mij nieuw, onbekend, maar vooral gekweekt en/of exotisch.

Actuele maatschappelijke en politieke discussies over de Klimaat Crisis en biodiversiteit lijken heel ver weg te zijn.

Maar feitelijk liggen deze discussies naast de deur.

Als onderdeel van het Voedselbos Amsterdam-ZuidOost zijn een aantal bewoners een Bloemenlint aan het maken. Een insectenhotel is ook al gebouwd.

En dan komt mijn gebrek aan Kennis de Natuur tevoorschijn. Inheemse kruiden heb ik vooral als onkruid geleerd. Met wieden, schoffelen en chemische bestrijding moest ik de inheemse kruiden verwijderen, bestrijden en verdelgen. Met een torretje, kever, bij of vlinder is mijn woordenschat voor insecten al snel benoemd.

De wisselwerking tussen bacteriën en schimmels zie ik nu vooral in de compostering van het Wormenhotel in de straat.

En zo leer ik op mijn oude dag toch iets over de Natuur in ons land.

De Ecologische Hoofdstructuur en het Natuur Netwerk Nederland ligt naast mijn woonwijk. Maar dat is nog niet bij iedereen bekend. De onderwerpen van het nieuws worden door mijn buren, de ambtenaren, groen aannemers, bestuurders en politici vooral als een ver van hun bed show of abstracte onderwerpen bekeken. Geheel begrijpelijk als je willekeurig om je heen kijkt.

Hoeveel Kennis van de Nederlandse Natuur hebben jullie ???

Sinterklaas

Laatst hoorde ik praten over een Recycle Sint. Eerst moest ik hierom lachen. Willen mensen nu ook Sinterklaas al in een aparte afvalbak plaatsen. Het moet niet gekker worden in dit land!

 

Maar toen ik naar de website keek werd het mij wat duidelijker:

https://recyclesint.org/#map

 

Aardgasvrij en meer

Vanmorgen kijk ik bij het opstaan naar de eerste nachtvorst op mijn schuur.  Tegelijkertijd doe ik mijn slaapkamerraam dicht. Ja, zomer en winter slaap ik met mijn slaapkamerraam wagenwijd open. Ooit kreeg ik de uitleg dat tegen schimmelvorming dagelijks een half uur luchten noodzakelijk is. Daarna vertelde Baudouin mij dat voor elk verwarmingssysteem een specifieke ventilatie nodig is. Voor mijn Aardgasvrije en All Electric woning weet ik nog niet wat de juiste ventilatie is.

De BewonersBelangenVereniging heeft een Plan van Aanpak geschreven. In dat Plan wordt gewerkt met een menukaart.  Een menukaart met meer dan alleen maar betere ventilatie.

Deze menukaart bestaat uit het volgende overzicht:

Verwarming is het rijtje 1. De bron, waar halen we de warmte vandaan? 2. transport, hoe komt de warmte in de woning? 3. opslag, hoe wordt de energie bewaard voor in de winter? 4. installatie, de huisinstallatie moet voldoen aan het warmte niveau 5. Warmte terugwinning, de manier van terugwinnen van warmte uit afgewerkte ventilatie lucht. 6. koeling in de zomer.

Over mijn bronnen: Op mijn huis liggen sinds afgelopen zomer zonnepanelen. Maar veel daken in mijn woonwijk zijn nog leeg. Zoals ook de daken van de carports vragen om zonnepanelen. Mijn elektriciteit komt al jaren van windmolens. En gelukkig zijn er mooie plannen voor nog meer windmolens. Ook kijk ik reikhalzend uit naar het project GroenGas. Met een Vergister de organische stoffen uit ons riool verwerken tot Biogas spreekt mij erg aan. In de natuur wordt ook alles steeds maar weer opnieuw verwerkt en gebruikt. Wat zou het mooi zijn als wij daar een goed voorbeeld aan nemen.

Transport: Mijn gasaansluiting is deze zomer verwijderd. Er is dus alleen nog maar een elektriciteitsaansluiting in mijn huis.

Opslag: warmte en/of koude opslag in de grond is mooi. Maar of dat voor mijn woning geschikt is betwijfel ik. De benodigde leidingen hiervoor zijn in mijn type woning moeilijk aan te leggen. Warmte en/of koude opslag in een waterzak in mijn kruipruimte zie ik om dezelfde reden moeilijk te realiseren.

De huisinstallatie: ik heb bewust gekozen voor All Electric. Infraroodpanelen zorgen voor de ruimte verwarming. En een Instant Heater ondersteund door een zonneboiler zorgen voor mijn warm water.

Warmte terugwinning: de binnentemperaturen in mijn woning zijn laag.  Warm water gebruik ik nauwelijks. Mijn huis heeft een natuurlijk ventilatiesysteem. Warmte terugwinning van uit de ventilatie en/of het warm watergebruik geeft voor mij te weinig rendement. Maar bij mijn buren geeft dit misschien mooie perspectieven?

Koeling in de zomer: De techniek van warmte binnen houden in de winter geeft dezelfde mogelijkheden voor koeling in de zomer. Door de warmte buiten te houden is koeling niet echt nodig.

Maar daarmee kom ik eigenlijk aan het belangrijkste onderwerp! Isolatie is en blijft het begin van een goede verwarming. En daar ligt het probleem in mijn woning.

De mogelijkheden van dubbelglas zijn intussen veel beter. En de prefab voor- en achtergevel voldoen ook niet meer. De dakisolatie is redelijk. Maar er zijn intussen vele betere dakisolaties beschikbaar. De kruipruimte is niet toegankelijk. Maar een goede vloerisolatie zou mooi zijn.  Ik kijk dus uit naar de mogelijkheden van betaalbare en betere isolatie!

Herfstblues

Met het verdwijnen van de zomer

en met het verschuiven van de tijd

verschijnen er ook tussen mijn oren donkere wolken.

Beeldschermen heb ik even gesloten.

Slechter horend beluister ik steeds meer de herfstblues.

Winters zijn er niet meer.

Onverwachts gaat misschien na maanden de somberte van een langgerekt najaar over in de lente.

Nu pak ik langzaam het schrijven weer op.

Zoals ik ook weer mijn beeldschermen open.

Lezend zal ik ook weer her en der een teken van leven achter laten.

Maar vooral naar het voorjaar kijk ik reikhalzend uit.

Herfstblues 2020

Lieveheersbeestjes

Van https://sprakeloosverhalen.wordpress.com/2020/10/11/schijn-een-lichtje-op-lieveheersbeestje/ kom ik bij https://yoo.rs/hoe-oud-wordt-een-lieveheersbeestje-1543165689.html

En daar vind ik een prachtige lijst van regionale volksnamen voor lieveheersbeestjes. Daar waar taal en de natuur bij elkaar komen blijft mij boeien.

Nederlands
kapoentje, oliebeestje, stippelbeestje, zonnekoekje, pim-pam-poentje
Brabants boerinnetje, boterbeestje, fowieltje, hemelbeestje, hennetje, kezenmolletje, jezusjesbeestje, koffiekuikentje, liefhennetje, liefvrouwebeestje, liefvrouwemuisje, lieve marijtje, lieveheerhennetje, lieveheerspaardje, lievehereminnetje, lievelammetje, mariabeestje, poppennonnetje, eerebeestje Fries leavehearsbistke, leavehearsingeltsje, leavehearspykje, leavehearsspintsje, earmpykje, geloksbeestje, gelokspykje, geloksspintsje, gouden ingeltsje, hearehintsje, hearepykje, hearetykje, kofjebeantsje, kofje-ingeltsje, kofjemooltsje, krûpelhintsje, molke-en-grôtpykje, pyk, pykje, pykjebrea, reahintsje Limburgs sjmautwurmke, (s)-levenierepaerdje, hemelbeestje, pimpernelletje, smoutwormpje, tierenhennetje, vliegmusje, onzelievevrouwpulletje, mulderinnetje, molentandje, mölepaertje (Maasmechelen), muuëletêntje, (Weert), moedergodssterretje, lieveherebolletje, kevelewormpje, kaevelebieësje (Nederweert), draaihennetje, goudbeestje, hemellammetje, oliebeestje, (s)-lievrouwbiske (Sint-Truiden), slivveniersbieske (Maastricht), enslevreu(bies)ke (Hasselt)
Nedersaksisch Kukeluussien (Oldebroeks), kukeluusjen, kukeluutjen (Nunspeets), kukelesaantje (Bunschoten), keukediefien, kukediefien (Urkers), koekediefje, koekediefien (Kampers), mariabeestje, zönnekuukske (Twents), zönnekuuknje (Rijssens), kroontien, herenhoentien (Stellingwerfs), laiveneertiekje (Gronings), armmarmottie (Drents) Vlaams (onze)lieveheer(s)(e)beestje, (onze)lievevrouw(e)beestje, oliebeestje, piempampoentje, hemelbeestje, pieternel(letje), pieternellebeestje, piepauw(tje), piepebontje, pimpajoen(tje), pimpaljoen(tje), pimpompulletje, hentar nektarkring(etje), engelbeestje
Zeeuws kok’aentje, kok’aontje, lieve vrouwke, lie:vevrouwebêêstjen, pàpoe:nebêêsje, pampoe:ntje, piempampoe:ntje, pieternelleke, pimpampoe:ntje Frans-Vlaams piepebontje

Groenkeur en Kleurkeur

De gemeente Amsterdam is natuurlijk trots op haar groenkeur.nl en het aanvullende Kleurkeur. Amsterdam-ZuidOost heeft hier nog een hele lange weg te gaan. Met Groenkeur zegt de gemeente Amsterdam dat er alleen deskundige mensen in het groen werken. Bij de aanleg, het beheer en het onderhoud wordt rekening gehouden met natuur. Met Kleurkeur wordt daarbij nog eens extra aandacht gegeven aan de inheemse kruiden en de daarbij behorende bestuivers.

Al meer dan 2 jaar knokken de mensen van het Voedselbos Amsterdam-ZuidOost hiervoor. Zoals ook de bewoners van Kantershof al meer dan een jaar knokken voor een natuurlijk bermbeheer van de grasstroken langs de fietspaden in Kantershof. En heel langzaam dringt het besef door bij de verantwoordelijke ambtenaren. Pronken met een keurmerk geeft ook verantwoordelijkheden.

Zelf vind ik dat daar ook excuses bij horen. En compensatie voor alle schade die de afgelopen twee jaar is toegebracht aan het Voedselbos in de K-buurt en het Bloemenlint in Kantershof. Velen vinden mij oud en verzuurd. Daarom wil ik in deze blogpost ook een positieve mededeling plaatsen.

Afgelopen zaterdagmiddag is de jongste deelnemer van het Bloemenlint Kantershof gaan zaaien. Als ik mij niet vergis is deze jongedame 5 jaar. En telkens weer in weer en wind komt zij samen met haar moeder helpen om Kantershof schoner, mooier en bloemrijker te maken. Hulptroepen van de praktijkgemeenschap Voedselbos Amsterdam-ZuidOost hebben ook meegeholpen. Uit de Jordaan, Driemond en Venserpolder krijgt de werkgroep Kantershof telkens weer de nodige ondersteuning. Regen of zonneschijn gezamenlijk wordt er gewerkt aan een natuurlijke en bloeiende grasstrook door Kantershof.

Nu staan er nog paardenbloemen, weegbree, madelieven, robertskruid, duizendblad en biggekruid te bloeien. Met een oplettend oog is te zien dat de vlinders, bijen en andere bestuivers deze late bloemen ook in oktober nog goed weten te vinden.

Volgend jaar zal het bloemzaad deze kruiden met zo’n dertig andere inheemse bloemen aanvullen. Het insectenhotel staat al klaar voor de bestuivers. De werkgroep Bloemenlint Kantershof heeft hoge verwachtingen voor het nieuwe jaar.

Misschien dat de ambtenaren samen met de groenaannemers een bord willen plaatsen met het groenkeur en kleurkeur van de Vlinderstichting ???

https://groenkeur.nl/ en https://www.vlinderstichting.nl/kleurkeur

https://groenkeur.nl/

Xandra

In de meeste exotische keukens overheersen de vis en vleesgerechten. Alsof de beste smaken alleen maar door een dood dier op je bord terecht kunnen komen? Voor mij gaat het om het proeven van nieuwe bereidingswijzen en onbekende smaakcombinaties.

Xandra van Lunchroom Bij Gein maakt hele smakelijke dagschotels waar niemand het dode dier bij mist. Zij gebruikt verse ingredienten, kruiden en specerijen.

Vandaag is zij jarig. Ik heb haar al gefeliciteerd. En natuurlijk heb ik iets gegeten.

https://www.bijgein.com/lunchroom

Verduurzaming en energietransitie

Tussen het verbranden van Bruinkool en het gebruik van Kernenergie zitten nog heel veel andere mogelijkheden.

Voor het optimaal benutten van de beschikbare warmte is het een goede start om de woning eerst goed te isoleren. Bij dit isoleren is ook het ventileren belangrijk. Isoleren zorgt ervoor dat er geen warmte verloren gaat. En het ventileren zorg ervoor dat het vocht in de lucht van het koken, douchen en ademen niet tot schimmelvorming komt.

Bij het ventileren is het van belang dat de warmte binnen blijft maar het vocht verdwijnt en vervangen wordt door drogere lucht.

Bij de keuze van het verwarmen zijn er 5 onderdelen waar uit gekozen kan worden.
1. de bron, waar halen we de warmte vandaan?
2. transport, hoe komt de warmte in de woning?
3. opslag, hoe bewaar je de energie voor in de winter?
4. installatie, de huisinstallatie moet voldoende warmtecomfort geven.
5. warmte terugwinning, de manier van hergebruik van warmte uit afgewerkte ventilatie lucht of gebruikt warm water.

Voor elke huis en elke bewoning zijn er weer andere mogelijkheden.

Natuurlijk kan iedereen voor een individuele oplossing gaan. Maar samen met de buren, in dezelfde straat of woonwijk zijn er ook gemeenschappelijke en collectieve oplossingen mogelijk.

Met name in de K-buurt van Amsterdam-ZuidOost zijn hiervoor verschillende subsidiemogelijkheden voorhanden. Maar voor heel Amsterdam gelden ook weer mooie subsidies. Maar er zijn ook nog Landelijke subsidieregelingen.

Exotische planten

Bij de pollinators lees ik een artikel over exotische planten. Verwaarlozing en onkunde van  de groenbeheerders in mijn woonwijk is de invasieve exoot Japanse Duizendknoop overal aanwezig. De plantsoenen zijn overwoekerd met de plant. Deze plant tast de bestrating en de huizen aan. Maar hoe zit dat met andere exoten? Op de website van de pollinators schrijft Gaya ten Kate erover.

Ruim 1500 inheemse planten kleuren al eeuwenlang het Nederlandse landschap en vervullen vaak een belangrijke ecologische rol. Zo zijn veel insecten, waaronder de meeste bestuivers, afhankelijk van inheemse planten voor hun voedsel of voortplanting. Maar door intensief landgebruik en klimaatverandering wordt een deel van de inheemse planten inmiddels met uitsterven bedreigd. Tegelijkertijd zien we de afgelopen twintig jaar een flinke stijging in het aantal exotische planten in Nederland, zoals citroenmelisse of hyacinten. Exotische planten komen aanwaaien uit verschillende delen van de wereld of reizen (on)bedoeld mee op schepen, auto’s en vliegtuigen. Sommigen maken vervolgens hun intrede in de Nederlandse natuur, maar dat gaat niet altijd zonder slag of stoot. In deze blog beschrijven we daarom alles wat je wilt weten over exoten: wat zijn deze planten, zijn ze schadelijk voor de inheemse natuur, en hoe reageren bestuivers eigenlijk op deze nieuwkomers?

Exoten

De term ‘exotische planten’ duidt op alle planten die hun oorsprong in het buitenland vinden. In principe is de verspreiding van exotische planten een eeuwenoud concept wat men onmogelijk kan voorkomen. Zo is een groot deel van de planten die wij als inheems beschouwen vroeg of laat ook geëmigreerd uit andere delen van de wereld. Toch is deze migratie de afgelopen twintig jaar enorm toegenomen, met name als gevolg van de internationale plantenhandel en klimaatverandering. Door het opwarmende klimaat lukt het plotseling veel planten uit het Middellandse Zeegebied, zoals rozemarijn en lavendel, om zich in ons niet-zo-koude kikkerlandje te vestigen.

De balans tussen inheemse en exotische planten

Exotische planten kunnen een flinke impact hebben op hun omgeving. Voorbeelden van planten die hun omgeving volledig overnemen, zoals de Japanse Duizendknoop, zijn natuurlijk alles behalve positief. Maar exotische planten worden soms onterecht gelijkgesteld aan invasieve planten. Invasieve planten zijn exoten die zo goed zijn aangepast aan het Nederlandse klimaat, dat ze in staat zijn om in korte tijd hun omgeving te domineren, vaak ten koste van een aantal inheemse soorten. In werkelijkheid zorgt slechts 5% van de exoten voor dit soort problemen. De overige 95% is in staat om in harmonie te leven met de inheemse planten.

Exotische planten voor bijen

Een paar maanden geleden laaide een discussie op over de gevaren van exotische planten in Nederland. De grote vraag was, in hoeverre zijn exotische bijenzaden daadwerkelijk helpend voor bestuivers? Er werd gezegd dat, hoewel goed bedoeld, het inzaaien van land met exotische zaden meer slecht dan goed doet voor veel bestuivers. Hoe zit dit?

Veel wilde bijen zijn gespecialiseerd in de bestuiving van inheemse planten. Tegelijkertijd zijn deze planten sterk afhankelijk van die bijen voor hun voortplanting. De eeuwenlange samenwerking tussen de specialistische bij en de inheemse plant is tot in de puntjes verfijnd, waardoor de bestuiving zo efficiënt mogelijk verloopt. Misschien raad je al wat er gebeurt wanneer een van deze twee soorten verdwijnt of in de problemen komt. Juist, de ondergang van de wilde bij en de inheemse plant gaat in veel gevallen hand in hand.  

Toch kunnen wilde bijen ook baat hebben bij de nieuwkomers. Want met de komst van exotische planten wordt de biodiversiteit in een ecosysteem uitgebreid, waardoor bestuivers in principe meer gevarieerd voedsel ter beschikking hebben. Hoewel in eerste instantie soms wordt gedacht dat de meeste bijen en vlinders onvoldoende in staat zijn om deze onbekende planten te bestuiven, blijkt een deel van de bestuivers hier weinig moeite mee hebben. Zelfs specialistische bijen, die over het algemeen kwetsbaarder zijn voor veranderingen in hun omgeving dan hun generalistische soortgenoten, lijken regelmatig in staat een exoot te kunnen bestuiven, zo blijkt uit dit wetenschappelijk onderzoek.

Dit geldt helaas niet voor iedere wilde bij. In zijn boek “Planten van hier” beschrijft Henny Ketelaar het voorbeeld van twee wilde klokjesbijen die lijden onder de achteruitgang van het aantal klokjes soorten in Nederland. Waar de gewone klokjeszandbij inmiddels is verdwenen uit Nederland, was de klokjesdikpoot in staat om zich aan te passen aan exotische klokjes soorten, met als gevolg dat deze bij een vrij stabiele trend vertoont. Het is dus vrij soort-afhankelijk hoe een bij op exotische planten reageert.

Conclusie

Het blijft een lastige discussie, de introductie van exotische planten in Nederland. Hoewel het veel onzekerheid en mogelijk een aantal gevaren met zich meebrengt, kunnen exotische planten wel degelijk een positieve werking hebben op een ecosysteem. Toch is het goed om voorzichtig te blijven en niet roekeloos elke exotische plant in ons land te introduceren. We willen toch voorkomen dat één plant een ecosysteem volledig overneemt en andere soorten geen kans geeft te overleven. In dit geval neem je daarom misschien liever het zekere voor het onzekere, en is het goed om je bewust te zijn van de mogelijke impact van een exotische plant op zijn omgeving. Maar zijn exotische planten de onderuitgang van bestuivers? Dat gelukkig niet.

https://www.thepollinators.org/blog/exotische-planten-een-verrijking-of-de-ondergang-voor-bestuivers

Made by ….

Jaren terug ontmoette ik Chris de Bode. Zijn passie voor foto’s met een verhaal was toen al aanwezig. We raakte elkaar uit het oog. Al was er nog wel een onverwachte ontmoeting in onze nieuwe woonplaats. Zijn foto’s zijn nog steeds opvallend. De verhalen die hij blootlegt zijn indrukwekkend. Mag ik jullie doorverwijzen naar de weblink met foto’s en begeleidend verhaal? Het verhaal achter onze kleding zegt genoeg:

https://goedgeld.asnbank.nl/september_2020/made_by_me/?utm_source=goedgeld&utm_medium=email&utm_campaign=goedgeld-sept-2020&utm_content=tekstlink