Plastics …..
Het is een hele lap tekst. Maar er staan verbazingwekkende dingen in beschreven.
Vroeger las ik alles wat los en vast zat, zo ook bijvoorbeeld de etiketten van alle smeerseltjes voor op brood die op de ontbijttafel stonden. Het hele verhaal van het ontstaan van de de Ruijter wist ik uit mijn hoofd.
Tegenwoordig lees ik nog steeds etiketten maar dan met een ander doel. Etiketten lezen is een vak apart, al die afkortingen en al die nummertjes. Want weet jij bijvoorbeeld de betekenis van die nummertjes met die pijltjes op plastic verpakkingen? Nee? Ik ook niet en nu gisteren het #plasticdieet is begonnen, wil ik wel het fijne er van weten zodat ik weet waar ik het over heb. Dus ik duik het internet op in een poging die nummertjes te ontrafelen.
Die nummertjes blijken recycle codes te zijn om de types plastic van elkaar te onderscheiden. Vaak staan er ook nog letters onder. Ze geven aan waarvan het plastic gemaakt is. Het is namelijk zo dat er grote verschillen in de samenstellingen zitten. De Society of the Plastics Industry (SPI) codeert de nummers 1, 2, 4 en 5 als (relatief) veilig voor gebruik. Dit zegt echter niks over de invloed op de afvalberg of plasticsoep! De nummers 3, 6 en het leeuwendeel uit 7 moet je zoveel mogelijk proberen te vermijden!
Code 1 PET:
PET (PETE) is de afkorting voor polyethyleen tereftalaat. Water- en frisdrankflessen worden van dit materiaal gemaakt. Ook saladebakken, bakjes voor koekjes verpakkingen en allerlei andere verpakkingsmaterialen zijn hiervan gemaakt. Dit plastic is voor eenmalig gebruik veilig. Hergebruik deze plastics alleen niet voor een tweede maal, zoals bijvoorbeeld het navullen van je waterflesje. Het gevaar van dit plastic is dat ze op den duur giftige stoffen gaan lekken zoals bijvoorbeeld acetaldehyde. Stoffen die kankerverwekkend zijn en de hormoonbalans kunnen verstoren.
Code 2 HDPE :
HDPE is een ander woord voor hoge dichtheid polyethyleen. HDPE is een vrij stevig, ondoorzichtige plasticsoort wat je zult herkennen van bijvoorbeeld flessen van schoonmaakmiddelen, shampoo, de ondoorzichtige sapflessen en plastic tassen maar ook speelgoed wordt er soms van gemaakt. Hoge dichtheid polyethyleen is veilig en je kunt het veilig opnieuw gebruiken.
Code 4 LDPE:
LDPE is een ander woord voor lage dichtheid polyethyleen. LDPE kennen we vooral van de plastic winkeltasjes, zachte verpakkingsproducten en seals. LDPE is veilig in gebruik.
Code 5 PP:
PP oftewel Polypropeen is een wat harder soort plastic. In de keuken zijn heel veel bakjes, schalen en lunchboxen gemaakt van polypropeen. Veel Ikea producten en Tupperware – bakjes hebben deze code. Ook het meeste plastic wat geschikt is voor de magnetron is vaak van dit materiaal gemaakt. PP is een veilig plastic wat eventueel nog een keer opnieuw gebruikt kan worden.
Vermijden:
Code 3 PVC:
PVC is een andere naam voor polyvinyl chloride en is een plasticsoort die je beter kunt vermijden. Gelukkig is deze vrij snel te herkennen aan de sterke geur. Denk aan de geur van luchtbedden, opblaasbare boten, zwembandjes, zwembadjes en matrasbeschermers. PVC zit ook regelmatig in kleren, meubels en vloerbedekking. De schadelijke stoffen in PVC zijn dioxine en verschillende weekmakers om het plastic flexibel te houden. Deze stoffen kan ons lichaam niet afstoten en hopen op in ons lichaam. Dioxine en weekmakers zijn kankerverwekkend en verstoren de hormoonhuishouding. PVC is dus zeer onveilig en dient vermeden te worden behalve als het phthalate vrij is. Dit is zelden het geval.
Code 6 PS:
PS oftewel Polystyreen is een plastic wat je in de gaten moet houden. Polystyreen is er in een foamachtige vorm en een harde variant. Het foamachtige plastic ken je wel van bijvoorbeeld de Mac Donald’s of van de bakjes waar vlees of eieren in zitten in de supermarkt. Ook piepschuim is meestal polystyreen. De harde vorm kennen we van bijvoorbeeld frietbakjes en wegwerpbekertjes. Het is bekend dat deze bekertjes bij verhitting schadelijke stoffen lekken als styreen en Benzeen. Styreen en Benzeen zijn kankerverwekkend en hormoonverstorend.
Code 7 OTHER en plastic zonder code:
Dit is de grote vergaarbak van al het andere plastic. Het lastige is dat een paar jaar terug biologisch plastic ook in deze categorie is opgenomen.
Biologisch plastic is natuurlijk de betere keuze.
Fabrikanten die niet werken met een code zijn over het algemeen niet de meest professionele partijen.
ABS (Acrylonitril butadieen styreen):
ABS is een zeer hard plastic van hogere kwaliteit. ABS is SAN met butadieen, en daardoor nog veel harder en sterker. De grondstof styreen is wel schadelijk, maar het eindmateriaal ABS blijkt geen schadelijke stoffen te lekken. ABS is een van veilige plasticsoorten in de gemengde groep met recycle code 7. Wel blijven opletten of ABS niet gecombineerd wordt met andere plastics zoals polycarbonaat (PC, recycle code 7) wat schadelijk BPA bevat. Controleer wel of er geen vlamvertragers zijn toegevoegd (met name bij keukenspullen).
Het zit in heel veel producten zoals speelgoed (bijv lego), telefoons, computers, kunststof meubelen en huishoudelijke apparaten.
CPE (chlorinated polyethyleen):
CPE is een thermoplastisch elastomeer (TPE), een copolymeer van polyethyleen met chloride. Het is een veel gebruikt synthetisch rubber vanwege de hitte-, brand- en waterbestendigheid. CPE wordt vaak toegevoegd aan andere plastics zoals PVC, PE en ABS om deze beter bewerkbaar te maken. Bij de productie van CPE, komt, net als bij PVC, schadelijk dioxine vrij door de aanwezigheid van chlorine in het proces. Het is helaas niet helemaal duidelijk of CPE daadwerkelijk schadelijk is in het eindproduct, maar gezien de aanwezigheid van chlorine en het vrijkomen van formadehyde bij het produceren is het niet zomaar veilig te noemen. Ook kunnen er, net als bij PVC, weekmakers zijn toegevoegd aan CPE, opletten dus!
Het zit in onder andere in transportbanden, kabels, slangen, bedrading, regenpijpen en in de rubbers van de koelkast.
ABS (Acrylonitril butadieen styreen):
ABS is een zeer hard plastic van hogere kwaliteit. ABS is SAN met butadieen, en daardoor nog veel harder en sterker. De grondstof styreen is wel schadelijk, maar het eindmateriaal ABS blijkt geen schadelijke stoffen te lekken. ABS is een van veilige plasticsoorten in de gemengde groep met recycle code 7. Wel blijven opletten of ABS niet gecombineerd wordt met andere plastics zoals polycarbonaat (PC, recycle code 7) wat schadelijk BPA bevat. Controleer wel of er geen vlamvertragers zijn toegevoegd (met name bij keukenspullen).
Het zit in heel veel producten zoals speelgoed (bijv lego), telefoons, computers, kunststof meubelen en huishoudelijke apparaten.
CPE (chlorinated polyethyleen):
CPE is een thermoplastisch elastomeer (TPE), een copolymeer van polyethyleen met chloride. Het is een veel gebruikt synthetisch rubber vanwege de hitte-, brand- en waterbestendigheid. CPE wordt vaak toegevoegd aan andere plastics zoals PVC, PE en ABS om deze beter bewerkbaar te maken. Bij de productie van CPE, komt, net als bij PVC, schadelijk dioxine vrij door de aanwezigheid van chlorine in het proces. Het is helaas niet helemaal duidelijk of CPE daadwerkelijk schadelijk is in het eindproduct, maar gezien de aanwezigheid van chlorine en het vrijkomen van formadehyde bij het produceren is het niet zomaar veilig te noemen. Ook kunnen er, net als bij PVC, weekmakers zijn toegevoegd aan CPE, opletten dus!
Het zit in onder andere in transportbanden, kabels, slangen, bedrading, regenpijpen en in de rubbers van de koelkast.
Melamine:
Melamine is eigenlijk ook geen plastic maar het wordt wel vaak zo genoemd en vergeleken met plastic. Melamine kan schadelijke stoffen lekken. Kinder- en kampeerservies en schoolbekers zijn er vaak van gemaakt.
PU/PUR (Polyurethaan):
Bij de productie van PU komen schadelijke stoffen vrij en worden schadelijke grondstoffen gebruikt en het is niet 100% bekend of deze in de eindproducten nog aanwezig zijn. Gelukkig is men bezig met het ontwikkelen van minder schadelijke productiemethoden
• PU: Kunstleer, autolak.
• PU-elastomeren: stretch-/zwem-/sportkleding , kit en houtlijm. Maar ook in meer plastic aandoende producten zoals wieltjes, fietssloten en allerlei andere harde plastic voorwerpen. Er is helaas weinig informatie te vinden over de veiligheid van PU-elastomeren. Wat wel duidelijk is, is dat een aantal van de gebruikte grondstoffen wel schadelijk is.
• PU-schuim: Zacht schuim als vulling voor kussens, knuffels en matrassen en harder schuim voor isolatietoepassingen. PU-schuim bevat vaak schadelijk formaldehyde wat tijdens gebruik ingeademd kan worden, daarom stinken matrassen wel eens zo.
SPS (Syndiotactisch polystyreen):
SPS is een hittebestendig polystyreen en is net als EPS en PS (recycle code 6) schadelijk door lekken van styreen.
Het zit in elektrische apparaten en auto’s i.v.m. de hittebestendigheid.
Thermoplastic:
Dit is een naam waarmee een grote groep van verschillende plastic soorten wordt aangeduid, zowel veilige als niet veilige soorten. De term kan gemakkelijk verward worden met thermoplastisch elastomeer, wat een veilig plastic is. Thermoplastics zijn plastics die vormbaar worden door verhitting op hoge temperaturen en na afkoelen weer hard worden. Enkele voorbeelden: ABS, Nylon, PE, HDPE, LDPE, PP, PS ,PVC en PTFE.
PA (Polyamide)/Nylon:
Polyamide is een polymeer van amide. Een veelgebruikt polyamide is nylon. Er is helaas niet heel veel informatie bekend over de veiligheid van nylon maar het lijkt redelijk stabiel te zijn als eindproduct. De grondstoffen en de stoffen die vrijkomen bij de productie zijn wel schadelijk. Het zit vaak in keukenhulpjes, kleding, tapijt, cosmetica
TPE (Thermoplastische elastomeren):
TPE zijn rubberachtige materialen en die een brede toepassing kennen van inpakmateriaal tot medische producten. TPE wordt ook wel thermoplastisch rubber genoemd en wordt als veilig beschouwd. Er zijn verschillende types TPE, enkele voorbeelden hiervan zijn:
• TPS: Thermoplastisch styreen coblock polymeren (SEBS, SBS)
• TPA: Thermoplastisch polyamide.
• TPU: Thermoplastisch polyurethaan.
De zachte onderdelen van tandenborstels, scheermesjes en potloden en speelgoed zijn hier vaak van gemaakt.
SAN (styreen acrylonitil)/AS (acrylonitrilstyreen)/ ASA (acrylonitrile styreen acrylaat):
SAN/AS is een copolymeer van styreen en acrylonitril. Het is een harde, sterke plasticsoort van hoge kwaliteit en is zeer hittebestendig. SAN is (samen met ABS) een van de veilige plastics die onder recycle code 7 vallen. SAN wordt ook wel gebruikt als veilig alternatief voor schadelijk polystyreen (recycle code 6). ASA is wat meer rubberachtig door toegevoegd acrylaat.
Huishoudelijke apparaten, allerlei bakjes en bekers, cosmetica verpakkingen en computers. Brita kannen zijn (deels) van SAN gemaakt, de kan en de binnen kan zijn van SAN, het deksel van ABS met ASA, de voetjes onder de kan van TPU en het filter is van PP.
SB/SBS/SBR (styreen butadieen styreen en rubber):
SBS is een thermoplastisch elastomeer (TPE), ook wel TPE-S of TPS genoemd. Het is een zeer sterk flexibel, zacht aanvoelend synthetisch rubber. Hoewel er niet heel veel over te vinden is, lijkt het styreen niet te lekken.
Het zit in (sport)schoenzolen, gereedschap, speelgoed, autobanden en kauwgom
SEBS (styreen ethylene butyleen styreen):
SEBS zie je ook wel als vervanger voor PVC. SEBS wordt net als SB/SBS ook TPE-S of TPS genoemd. Het is een flexibel en slijtvast plastic en valt onder recycle code 7 (overig). Het schadelijke styreen waaruit SEBS onder andere is opgebouwd blijkt, net als in SAN/AS en ABS, stabiel te zijn en er niet uit te lekken. SEBS en SBS worden soms ook gemengd met polypropeen (PP) of polyethyleen (PE).
Siliconen:
Siliconen worden in de volksmond nog wel eens plastic genoemd maar dit is het niet. Siliconen doen qua gevoel en uiterlijk wat denken aan plastic en zijn een prettig en veilig alternatief voor bepaalde plastic producten.
Voor veel plastic producten is er gelukkig een betere, alternatieve keuze voorhanden maar sommige producten blijven helaas slecht te vermijden. Dan is het goed dat je uit kan zoeken van welk type plastic het gemaakt is. Kreten zoals Eco, natuurlijk of BPA/ftalaar/PVC-vrij betekenen niet altijd dat het product van 100% veilig plastic gemaakt is. Bedenk sowieso altijd dat plastic maken een chemisch proces is en het soort plastic niks zegt over de invloed op de afvalberg of plasticsoep!
Ik heb niet de wijsheid in pacht dus als je nog nuttige opmerkingen of aanvullingen hebt dan hoor ik het graag.
MR
Bronnen:
Greenjump en wikipedia
De originele tekst is te lezen op:
https://mefrouw.nl/2017/07/02/recycle-codes/
