Raden Mas Said Rachmad Koesoemobroto

Geboren 30 juni 1914 te Widang, Java, Nederlands-Indië

Overleden 16 april 1998 te Surakarta, Java, Indonesia

Hij studeerde aanvankelijk rechten in Leiden, maar verhuisde in de oorlog naar de Keizersgracht in Amsterdam, om samen met andere Indonesiërs in het verzet te gaan.

Zijn voornaamste taak was om Joodse kinderen te halen en te brengen naar onderduikadressen en samen met Nel van de Berg een zomerhuisje in Rijssen te runnen waar Joodse kinderen ondergedoken zaten. Dit onderduikadres is later verraden maar Rachmad en een aantal kinderen wisten te ontkomen en zijn ondergedoken op verschillende adressen. Hij had nog net op tijd een jongetje overgedragen aan Miep van West (de verzetsnaam van Nel van de Peppel) en zij heeft hem weer achterop de fiets naar een ander onderduikadres gebracht. Zij vertelde me dat zij hem bracht als: Fritsje van de Bakker, de Bakker die brood bakt.

Dat jongetje was Frits Souget, en hij heeft uit erkentelijkheid mijn vader in 1981 een prachtige camera gegeven toen ze elkaar voor het eerst weer zagen in Nederland en mijn moeder, Nel van de Peppel, een prachtige bos bloemen.

Na de oorlog zijn Rachmad en Nel van de Peppel getrouwd en naar Nederlands-Indië vertrokken. Daar is hij wederom in het verzet gegaan, deze keer tegen de Nederlanders.

Toen ik hem vroeg waarom hij zich altijd geroepen voelde om te strijden, was zijn antwoord heel simpel:

“Ik ben een Socialist en tegen het Nazisme, uit welk land het ook komt, Duitsland, Engeland, Nederland, Indonesia. Geen mens heeft het recht om zijn en andere volken te onderdrukken, want hoewel wij allemaal verschillend zijn, zijn mensen allen gelijkwaardig.” Na de machtsovername door Suharto is hij bij de “communistenjacht” als politieke gevangene berecht. Mijn vader werd omstreeks 1968 naar Buru gedeporteerd, maar circa 1974 naar de Cipanang gevangenis in Jakarta overgebracht waar hij gevangen zat tot 1981. Eenmaal in Jakarta kon ik frequenter met hem corresponderen, meestal door tussenkomst van een nichtje dat hem kon bezoeken.

Het programma ‘Hier en Nu’ met Catherine Keyl was daar in 1978, zij interviewde ex-Minister President Soebandrio. Na afloop van het interview, niet meer geëscorteerd door militairen, konden ze over prikkeldraadversperringen stappen om kort met de gevangenen te praten. Mijn vader vroeg haar om mij de groeten te doen en mij te informeren wanneer de uitzending zou plaatsvinden, zodat ik kon kijken. Na zoveel jaren zag ik dus mijn vader op TV. Dat was een blij, maar ook een ontroerend moment.’

Raden Mas Said was de zoon van Raden Mas Aryo Adipati Saidiman Koesoemobroto, regent van Tuban van 1927 tot 1944 en Raden Ayu Moerliah Koesoemodigdo.